Mới đây, khi có thông tin bà Lê Thị Mỹ Châu, Chủ tịch HĐQT Công ty TNHH đầu tư và phát triển Mỹ Châu Pharmacy Group, đơn vị vận hành chuỗi nhà thuốc Mỹ Châu, bị bắt tạm giam về tội đưa hối lộ, một số NĐT kỳ cựu trên TTCK mới nhớ lại những thương vụ đầu tư vào công ty này. Cần nhắc lại rằng, trước khi Long Châu và An Khang được FPT Retail và Thế giới di động mua lại và đầu tư để thành những chuỗi nhà thuốc thì Mỹ Châu đã là một tên tuổi lớn trong lĩnh vực này. Cách đây 10-15 năm, các nhà thuốc của Mỹ Châu trên con đường Hai Bà Trưng, trung tâm TP Hồ Chí Minh, tạo ra ấn tượng với người mua bởi sự bề thế, rộng rãi, đa dạng sản phẩm và tất nhiên dưới con mắt của dân đầu tư thì đây là một công ty xứng đáng để “xuống tiền”. Nhưng kết quả là Mỹ Châu chỉ nhận được những khoản đầu tư không đáng kể và phát triển cũng kém rất xa Long Châu, Pharmacity, An Khang… Những khoản đầu tư bên ngoài vào Mỹ Châu chắc chắn không thể sinh lời khủng, mà thậm chí còn không có cơ hội “hoàn cố chủ” như người đứng đầu của một quỹ đầu tư đã từng công bố trên truyền thông.

Mỹ Châu thật ra không phải trường hợp cá biệt mà là một trong những “hình mẫu” cho sự hấp dẫn của đầu tư PE nhưng kết cục cho cả công ty nhận đầu tư và phía NĐT là không đi đến đâu. Trước tiên, cần biết rằng, những thất bại trong đầu tư PE được nhận diện là rất bình thường và thậm chí như một loại chi phí trong hoạt động này. Như tính toán của một chuyên gia tài chính, nếu quỹ đầu tư phân bổ vốn của mình cho 10 khoản đầu tư, dù 9 khoản thất bại, nhưng chỉ cần một khoản lãi khoảng 20 lần thì tính tổng thể quỹ này cũng đã đạt suất sinh lời gấp 2 lần so với vốn ban đầu. Nhưng ứng phó với 9 khoản lỗ và “nuôi” 1 khoản lời như thế nào sẽ đòi hỏi trình độ, nghiệp vụ, kinh nghiệm của những quỹ đầu tư PE. Số lượng các quỹ đầu tư vào cổ phiếu (CP) niêm yết trên TTCK Việt Nam hiện có rất nhiều cái tên có thể kể ra, nhưng các quỹ PE có “máu mặt” có lẽ chỉ đếm trên đầu một bàn tay là minh chứng cho sự khắc nghiệt này. Đặc điểm của đầu tư PE là NĐT hay các tổ chức đầu tư phải phát hiện và giải ngân vốn khi công ty ở giai đoạn mới phát triển và bám sát trong thời gian dài. Khi công ty chưa định hình hoặc phát triển theo từng giai đoạn chắc chắn sẽ có những rủi ro xuất hiện liên quan đến quản trị, biến động ngành, năng lực của nhà quản lý doanh nghiệp…

Đó cũng là lý do trong vài năm qua, hiếm có trường hợp công ty tư nhân nào, được đầu tư PE, sau đó lên sàn, sinh lãi vài chục lần cho các quỹ đầu tư ban đầu. Đặc biệt trong giai đoạn kinh tế có nhiều thách thức và bản thân ngành startup cũng đang trong giai đoạn chuyển tiếp, nâng cấp thì đầu tư PE lại càng ẩn chứa nhiều rủi ro.