Một trong những tin tức được quan tâm nhiều nhất trong tuần qua là tuyên bố của Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump về việc ông sẽ tăng cường thuế quan đối với hàng hoá từ Mexico, Canada và Trung Quốc ngay khi chính thức trở lại Nhà Trắng vào tháng 1/2025.

Ngay từ khi còn đang vận động tranh cử, ông Trump đã nhiều lần cam kết sẽ áp thuế bổ sung đối với tất cả hàng hoá nhập khẩu vào Mỹ. Nếu những dự định này trở thành hiện thực, nó sẽ làm thay đổi mối quan hệ thương mại giữa Mỹ và các đối tác, đặc biệt là ở khu vực Châu Á.

Mặc dù hậu quả tiềm tàng của động thái này chưa thể đoán định, nhưng những kế hoạch thuế quan gay gắt như vậy có khả năng gây tổn thất nặng nề cho nhiều quốc gia châu Á vốn phụ thuộc rất lớn vào việc xuất khẩu sang Mỹ để thúc đẩy nền kinh tế.

Trong năm 2023, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Trung Quốc, Việt Nam, Thái Lan, Ấn Độ và Nhật Bản. Ngoài ra, Mỹ là thị trường lớn thứ hai của Hàn Quốc và Indonesia và cũng là thị trường lớn thứ ba đối với Malaysia và Singapore. Nhìn chung, trong số 10 đối tác cung cấp hàng hóa lớn nhất cho Mỹ, có tới sáu quốc gia nằm ở châu Á.

Tuy nhiên, dòng chảy thương mại này là không cân đối, vì Mỹ đang thâm hụt thương mại với nhiều quốc gia châu Á, tức là Mỹ nhập khẩu nhiều hơn xuất khẩu sang những nước này. Trong 9 tháng đầu năm 2024, Mỹ ghi nhận mức thâm hụt thương mại lớn nhất với Trung Quốc, đứng thứ hai là Mexico và thứ ba là Việt Nam. Nhật Bản và Hàn Quốc cũng nằm trong danh sách.

Mặc dù thâm hụt thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã thu hẹp trong năm qua, nhưng thâm hụt với các nước như Việt Nam và Thái Lan lại gia tăng trong bối cảnh Mỹ cố gắng giảm phụ thuộc vào hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc.

Theo chia sẻ trước đó, Tổng thống Mỹ đắc cử Donald Trump nói rằng mục tiêu của việc tăng thuế là để thu hẹp hoặc loại bỏ hoàn toàn thâm hụt thương mại, nhưng nhiều nhà kinh tế cảnh báo rằng thuế nhập khẩu thực chất là một loại thuế gián tiếp mà người Mỹ sẽ phải gánh chịu, do giá cả hàng hoá trong nước tăng lên khi các công ty chuyển một phần chi phí sang giá bán ra cho người tiêu dùng.

“Nếu chúng tôi phải chịu thuế, chúng tôi sẽ chuyển toàn bộ chi phí đó cho người tiêu dùng”, ông Philip Daniele, CEO của AutoZone phát biểu trong một cuộc gọi báo cáo tài chính vào tháng Chín.

Nhìn ở một khía cạnh khác, các cam kết áp thuế lên hàng hoá Trung Quốc của ông Donald Trump có thể mang tới lợi ích cho một số quốc gia Đông Nam Á, đặc biệt là khi các nhà máy sản xuất phải chuyển khỏi Trung Quốc và sang các nước khác trong khu vực để tránh thuế bổ sung.

Đầu tháng này, thương hiệu giày Steve Madden của Mỹ đã thông báo sẽ giảm một nửa sản lượng sản xuất tại Trung Quốc để tránh các khoản thuế của ông Trump và chuyển sang tìm nguồn cung ứng từ các quốc gia khác như Campuchia, Việt Nam, Mexico và Brazil.