Bộ Tài chính vừa phát đi cảnh báo về thị trường trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ 6 tháng đầu năm 2022 và các rủi ro nhà đầu tư cần lưu ý.

Theo Bộ Tài chính, 6 tháng đầu năm 2022, khối lượng trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ đạt 257.857 tỷ đồng, tăng mạnh so với khối lượng của cùng kỳ năm trước là 168.702 tỷ đồng (tăng 3,2% so với cùng kỳ năm 2020).

Khối lượng phát hành trái phiếu doanh nghiệp tập trung chủ yếu trong tháng 1/2022 và bắt đầu giảm từ tháng 2 đến tháng 4. Tuy nhiên, từ tháng 5/2022, khối lượng phát hành trái phiếu tăng trở lại, trong đó, khối lượng phát hành trong tháng 5, 6 lần lượt là 44.200 tỷ đồng và khoảng 47.500 tỷ đồng.

Theo Bộ Tài chính, 6 tháng đầu năm 2022, các doanh nghiệp đã mua lại trước hạn khoảng 61.900 tỷ đồng trái phiếu doanh nghiệp.

Trong bối cảnh phát hành riêng lẻ trái phiếu doanh nghiệp tăng, tiềm ẩn nhiều rủi ro sau khi một loạt doanh nghiệp vi phạm quy định về phát hành trái phiếu doanh nghiệp bị phanh phui gần đây, Bộ Tài chính cảnh báo nhà đầu tư cá nhân, trái phiếu doanh nghiệp không phải là tiền gửi ngân hàng. Do đó, nhà đầu tư mua trái phiếu doanh nghiệp cần nhận thức rõ và chấp nhận rủi ro khi doanh nghiệp không đảm bảo được nghĩa vụ trả nợ gốc, lãi trái phiếu.

Khác với trái phiếu doanh nghiệp chào bán ra công chúng được Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cấp giấy chứng nhận đăng ký chào bán, trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ không được cơ quan quản lý cấp phép.

Theo Bộ Tài chính, gần đây, một số nhà đầu tư cá nhân đã tham gia mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, đặc biệt là trái phiếu có lãi suất cao thông qua các tổ chức phân. Khi được giới thiệu mua trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ, nhà đầu tư phải lưu ý các quy định của pháp luật chỉ cho phép nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp được mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ.

Do đó, nếu nhà đầu tư không phải là nhà đầu tư chuyên nghiệp, thì không được mua loại trái phiếu này. Trường hợp nhà đầu tư dùng các cách thức không đúng quy định pháp luật, để trở thành nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, thì cả nhà đầu tư và tổ chức cung cấp dịch vụ xác nhận nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp sẽ bị xử lý.

Nhà đầu tư cần lưu ý, việc các tổ chức tín dụng, công ty chứng khoán phân phối chào mời mua trái phiếu doanh nghiệp không có nghĩa là các tổ chức này đảm bảo an toàn cho việc mua trái phiếu.

Các tổ chức này chỉ là doanh nghiệp cung cấp dịch vụ, hưởng phí dịch vụ từ doanh nghiệp phát hành, mà không chịu trách nhiệm thẩm định/đánh giá về tình hình tài chính và khả năng trả nợ của doanh nghiệp phát hành, do đó không có trách nhiệm về việc doanh nghiệp có hoàn trả gốc và lãi trái phiếu khi đến hạn hay không.

Tài sản đảm bảo của trái phiếu doanh nghiệp hay các khoản vay tín dụng có nhiều loại như nhà đất, cổ phần, cổ phiếu, các chương trình, dự án đầu tư... Trên thị trường TPDN riêng lẻ hiện nay phần lớn tài sản đảm bảo là bất động sản và các chương trình, dự án, chứng khoán hoặc kết hợp các loại tài sản (bất động sản, chứng khoán).

Thông tin về tài sản đảm bảo được các doanh nghiệp phát hành nêu tại bản công bố thông tin, nhà đầu tư cần tìm hiểu kỹ về điều kiện của tài sản đảm bảo, chất lượng, giá trị của tài sản đảm bảo và các kết về bảo đảm của doanh nghiệp phát hành.

Nhà đầu tư cần lưu ý rằng, đối với các tài sản đảm bảo là các dự án, tài sản hình thành trong tương lai hoặc cổ phiếu, khi thị trường chứng khoán, thị trường bất động sản có nhiều biến động, giá trị tài sản đảm bảo có thể bị sụt giảm và không đủ để thanh toán gốc, lãi trái phiếu.

Vì vậy, Bộ Tài chính cảnh báo, các nhà đầu tư cần thận trọng khi tham gia các hợp đồng hợp tác đầu tư mua trái phiếu doanh nghiệp theo pháp luật dân sự cùng với các cá nhân, tổ chức khác, vì rủi ro xảy ra là rủi ro của nhà đầu tư theo pháp luật dân sự.

Trường hợp trái phiếu doanh nghiệp được giới thiệu là có bảo lãnh, thì nhà đầu tư phải lưu ý phân loại là trái phiếu đó được bảo lãnh thanh toán hay bảo lãnh phát hành. Bảo lãnh phát hành chỉ là việc tổ chức bảo lãnh có cam kết với doanh nghiệp phát hành để phân phối số trái phiếu cần phát hành. Tổ chức bảo lãnh phát hành không có bất kỳ nghĩa vụ nào với nhà đầu tư. Đối với bảo lãnh thanh toán, nhà đầu tư cần tìm hiểu kỹ phạm vi bảo lãnh (bảo lãnh thanh toán gốc, lãi hay chỉ một phần gốc, lãi và nhà đầu tư sẽ phải chịu rủi ro đối với phần còn lại).