Trong phiên thảo luật của Quốc hội về kinh tế xã hội và ngân sách ngày 31/5, đại biểu Nguyễn Thị Thủy (đoàn tỉnh Bắc Kạn) phản ánh về bản chất, bảo hiểm nhân thọ là sản phẩm mang tính nhân văn cao, giúp hỗ trợ con người, giảm thiểu những mất mát, thiệt hại trước những rủi ro liên quan đến tính mạng, sức khỏe, ốm đau, bệnh tật.

Tuy nhiên, sau nhiều kiện cáo, bức xúc của khách hàng được đăng tải công khai thời gian vừa qua đã khiến cho dư luận không khỏi nghi ngại. Vừa qua, nhiều tờ báo đã đăng tải các bài để chỉ cách cho người dân tránh rủi ro khi mua bảo hiểm nhân thọ.

Đại biểu Thủy cho rằng đã đến lúc cần nghiêm túc xem xét vấn đề này để những giá trị cốt lõi nhân văn của bảo hiểm nhân thọ không bị ảnh hưởng bởi những đối tượng cố tình vi phạm để trục lợi.

Về hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, hợp đồng bảo hiểm thường dài khoảng từ 70 đến 100 trang là sản phẩm tài chính phức tạp với nhiều thuật ngữ chuyên ngành mà sự thua thiệt sẽ chủ yếu nằm về phía người mua. Hơn nữa, các hợp đồng bảo hiểm nhân thọ trong thời gian gần đây thường dưới dạng liên kết đầu tư nên càng phức tạp.

Cụ thể, sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư được nhà bảo hiểm quảng cáo là có ý nghĩa bảo vệ rủi ro và có thêm quyền lợi đầu tư sinh lời. Nhưng trên thực tế, khoản phí bảo hiểm của khách hàng sẽ bị trừ rất nhiều chi phí, trước khi được phân bổ vào quỹ liên kết đầu tư.

Nhà bảo hiểm sẽ thu khoản phí ban đầu tương ứng 65% và 50% phí bảo hiểm cơ bản trong hai năm đầu và khoản này không được hoàn lại. Sau khi trừ đi các loại chi phí rủi ro và chi phí khác, khách hàng phải chấp nhận gần như ‘mất trắng’ phí bảo hiểm cơ bản đóng trong năm đầu.

Khoản phí bảo hiểm cơ bản hằng năm sau khi trừ các chi phí ban đầu và chi phí rủi ro, mới bỏ vào các quỹ liên kết đầu tư tương ứng mức độ rủi ro khác nhau, hoặc đầu tư cổ phiếu, trái phiếu hoặc tiền gửi. Với bảo hiểm liên kết đầu tư đơn vị, khách hàng chịu toàn bộ rủi ro đầu tư, tùy thuộc vào biến động thị trường và hiệu quả của danh mục. Do diễn biến thị trường chứng khoán không thuận lợi, hiện tại, phần đầu tư liên quan đến quỹ đầu tư cổ phiếu có thể lỗ lên tới vài chục phần trăm hoặc mất trắng.

Về đội ngũ tư vấn viên, đại biểu Thủy nhấn mạnh, đây là khâu mấu chốt dẫn đến nhiều kiện cáo tranh chấp vừa qua. Chính vì tính chất rất phức tạp của hợp đồng bảo hiểm nhân thọ, cho nên mới cần đến đội ngũ tư vấn viên. Tuy nhiên, không ít tư vấn viên cố tình tư vấn mập mờ, thậm chí là sai lệch về sản phẩm mạo hiểm.

Không ít tư vấn viên chỉ nói cho khách hàng về những quyền lợi mà họ được hưởng, không chỉ rõ cho khách hàng về những điều khoản ràng buộc, những điều khoản bất lợi… Đại biểu chỉ rõ đây chính là nguồn cơn dẫn đến nhiều bức xúc vừa qua do sự thiếu minh bạch trong tư vấn.

Về công ty bảo hiểm và các đại lý bảo hiểm, bên cạnh những công ty làm ăn uy tín thì thời gian vừa qua có phát sinh nhiều vấn đề. Dư luận cũng đặt câu hỏi là có hay không việc công ty bảo hiểm biết nhưng mà cố tình bỏ qua lỗi của tư vấn viên và của các đại lý bảo hiểm gây bất lợi cho khách hàng. Khi một bên là công ty bảo hiểm chuyên nghiệp với một bên là người mua không chuyên nghiệp mà đẩy hết trách nhiệm cho phía người mua là không hợp lý cả về lý và tình, đại biểu Thủy bày tỏ bức xúc.

Do tỉ lệ tham gia bảo hiểm nhân thọ của Việt Nam thuộc loại thấp trên thế giới, do đó có rất nhiều việc cần phải làm để lành mạnh hóa thị trường bảo hiểm nhân thọ để người dân hiểu đúng tin tưởng và không cảm thấy mạo hiểm khi mua bảo hiểm.

Từ những phân tích trên, đại biểu Thủy kiến nghị Bộ Tài chính tiến hành thanh tra toàn diện hoạt động mạo hiểm, nhân thọ, trong đó tập trung vào loại hình bảo hiểm liên kết đầu tư.

Bộ Công an xác minh làm rõ có hay không có dấu hiệu của tội lừa đảo hoặc là tội lừa dối khách hàng. Các công ty bảo hiểm đã đến lúc cần rà soát lại toàn bộ các khâu của quá trình bảo hiểm từ khâu thiết kế hợp đồng đến tư vấn, ký kết hợp đồng và giải quyết khiếu nại của khách hàng.

“Chỉ khi thực sự minh bạch và thành tâm, người dân mới không quay lưng với bảo hiểm nhân thọ”, đại biểu Thủy nhấn mạnh.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc. Ảnh: Trang tin Quốc hội

Giải trình về vấn đề này vào phiên thảo luận hôm nay, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc thừa nhận vừa qua có những tồn tại trong liên kết giữa ngân hàng thương mại và công ty bảo hiểm để bán sản phẩm bảo hiểm nhân thọ, hưởng hoa hồng. Hợp đồng bảo hiểm dài, chưa rõ ràng nên người mua sẽ bị thua thiệt khi khiếu kiện.

Trước tình hình này, Bộ Tài chính cũng đã phối hợp với Ngân hàng Nhà nước đã kiểm tra và xử lý nghiêm những ngân hàng và những công ty bảo hiểm vi phạm, theo bộ trưởng Phớc.

Bộ Tài chính cũng đang xây dựng nghị định và thông tư về kinh doanh bảo hiểm, trong đó đưa ra nguyên tắc cung cấp các sản phẩm bảo hiểm; hợp đồng bảo hiểm, mức tối đa chi thưởng đại lý bảo hiểm.

Trong đó, tập trung vào nguyên tắc cung cấp các sản phẩm bảo hiểm và hợp đồng bảo hiểm rõ ràng hơn, ngắn hơn, trọng tâm hơn, làm rõ quyền lợi, thời hạn và nghĩa vụ của các bên; quy định gói định mức tối đa chi thưởng, quy định các vấn đề về chi đại lý, công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm.