Thảo luận tại hội trường ở Quốc hội về dự thảo Luật Thủ đô (sửa đổi), nhiều đại biểu đóng góp ý kiến về nội dung quy hoạch xây dựng, quản lý không gian, kiến trúc, cảnh quan và xây dựng đô thị của thành phố Hà Nội.

Đại biểu Tạ Thị Yên (Đoàn Điện Biên) cho rằng, cần thiết bổ sung vào dự thảo Luật điều khoản liên quan đến quy hoạch đô thị ven sông Hồng, sông Đuống trở thành điểm đột phá nâng tầm cảnh quan không gian và phát triển Hà Nội văn minh, hiện đại, nhất là khi vấn đề này đã được nhắc tới trong nhiều năm qua nhưng việc thực hiện còn chậm.

Để đẩy nhanh tiến độ di dời các trụ sở, cơ quan, cơ sở sản xuất, cơ sở y tế, giáo dục đào tạo ra khỏi khu vực nội đô lịch sử, theo đại biểu, cần các giải pháp, chính sách khả thi. Ảnh minh họa

Cùng góp ý về nội dung này, đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội) lại cho rằng, dự thảo Luật không nên quy định quá chi tiết về một số nội dung cụ thể như khu nội đô lịch sử thuộc quận nào, sông Hồng là trục xanh ra sao… vì sẽ gây nhiều vướng mắc trong quá trình thực hiện. Đại biểu cũng cho rằng,Luật Thủ đô nên quy định giao cho HĐND thành phố ban hành các quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn quy hoạch phát triển Thủ đô trên nguyên tắc cao hơn tiêu chuẩn, quy chuẩn chung của quốc gia; giao UBND thành phố vận dụng quy chuẩn đó quyết định các hoạt động quản lý đầu tư phát triển cụ thể.

Đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn Trà Vinh) góp ý, các quy định về quy hoạch xây dựng, phát triển Thủ đô (Điều 19) còn mang tính nguyên tắc; quy định về biện pháp bảo đảm thực hiện quy hoạch (Điều 20); quản lý không gian kiến trúc cảnh quan và xây dựng đô thị (Điều 21); phát triển nhà ở (Điều 31)… chưa thật đồng bộ để giải quyết được vấn đề bức xúc thực tiễn đặt ra trong thời gian qua tại Hà Nội, như tình trạng nhà siêu mỏng, siêu méo sau thu hồi đất; quy hoạch, xây dựng và quản lý xây dựng phát triển nhà ở, nhất là nhà ở riêng lẻ, chung cư mini…

Cùng góp ý kiến về những điều trên, đại biểu Đỗ Thị Lan (Đoàn Quảng Ninh) cho rằng, dự thảo Luật đã bổ sung nhiều quy định rõ hơn so với Luật Thủ đô hiện hành về cơ chế, chính sách, biện pháp nhằm xây dựng Thủ đô.

Để đẩy nhanh tiến độ di dời các trụ sở, cơ quan, cơ sở sản xuất, cơ sở y tế, giáo dục đào tạo ra khỏi khu vực nội đô lịch sử, theo đại biểu, cần các giải pháp, chính sách khả thi. "Đề nghị ngoài quy định chính sách của Nhà nước thì thành phố nên nghiên cứu, có chính sách hỗ trợ, khuyến khích tổ chức, cơ quan, đơn vị chấp hành di dời trụ sở làm việc theo danh mục, lộ trình của Chính phủ quy định nhằm thực hiện mục tiêu xây dựng Thủ đô theo quy định của dự thảo Luật", đại biểu Đỗ Thị Lan nêu ý kiến.

Đại biểu Trương Thị Ngọc Ánh (Đoàn Cần Thơ) thẳng thắn nêu, công tác quy hoạch và thực hiện quy hoạch tại Thủ đô những năm qua chưa đạt được mục tiêu kỳ vọng. Lộ trình thực hiện chưa phù hợp dẫn tới mỗi thời kỳ lại có sự điều chỉnh thay đổi, phát sinh nhiều bức xúc và tiềm ẩn rủi ro, bất ổn cho đời sống nhân dân.

Tại các khu vực "làng trong phố" ở nội đô tồn tại các vấn đề về phòng cháy, chữa cháy; an toàn khu dân cư, không gian và môi trường sống; cơ sở vật chất cho giáo dục, y tế.

Trong khi đó, tại khu vực "phố trong làng" ở ngoại thành cũng phát sinh các vấn đề, như chưa có sự phân định rõ không gian phát triển đô thị, khu công nghiệp, dịch vụ và khu vực nào để phát triển nông thôn, nông nghiệp, ổn định lâu dài.

Theo đại biểu, để phù hợp với mục tiêu Thủ đô, là hình ảnh của đất nước và cũng nhằm phát triển Thủ đô thực sự đúng tầm, quy hoạch và lộ trình thực hiện quy hoạch Thủ đô phải được phê duyệt và kiểm soát chặt chẽ. Theo đó, quy hoạch tổng thể Thủ đô với tầm nhìn chiến lược và lộ trình thực hiện phải do Trung ương chỉ đạo việc lập, phê duyệt và chỉ đạo tổ chức thực hiện.

Phát triển các mô hình đô thị TOD, khai thác không gian triệt để trong nội đô

Theo đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường, Hà Nội nên phát triển các mô hình đô thị TOD, khai thác không gian triệt để trong nội đô, không nên dành tiền xây dựng những con đường "đắt nhất hành tinh".

Theo đại biểu Hoàng Văn Cường, Hà Nội không phải là chỉnh thể của một địa phương mà là thủ đô của cả nước. Do đó, Hà Nội phải phát triển ở trình độ cao hơn với lộ trình phát triển nhanh hơn, đi trước cả nước về các mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa

Theo ông, luật Thủ đô phải hướng đến 3 mục tiêu: đặt ra yêu cầu phát triển thủ đô cao hơn, nhanh hơn cả nước; phải có cơ chế thực sự vượt trội để khai thác các tiềm năng, thế mạnh nội tại của thủ đô, tạo sức hút mạnh mẽ nguồn lực từ bên ngoài; quy định vai trò, trách nhiệm, quyền hạn của chính quyền và nhân dân thủ đô phải cao hơn cả nước.

Góp ý cụ thể hơn, đại biểu đoàn Hà Nội đề nghị cần luật hóa mô hình phát triển thủ đô gồm đô thị trung tâm và các thành phố thuộc thủ đô. Luật giao cho HĐND thành phố ban hành các quy định về tiêu chuẩn, quy chuẩn cụ thể phù hợp với thủ đô trên nguyên tắc cao hơn các tiêu chuẩn, quy chuẩn chung quốc gia.

"Khi luật đã trao quyền cho thành phố tự quyết định như trên, thì việc điều chỉnh cục bộ các nội dung quy hoạch sẽ thuộc về thẩm quyền và trách nhiệm của thành phố, không sợ lạm quyền, hay làm phá vỡ quy hoạch", đại biểu Hoàng Văn Cường nêu.

Lý giải điều này, theo ông, luật không nên quy định những vấn đề quá cụ thể, như quy định nội đô lịch sử bao gồm cả quận Đống Đa hay quận Hai Bà Trưng - khiến chương trình cải tạo chung cư cũ đan xen các khu nhà ở lụp sụp tại 2 quận này bao nhiêu năm qua không thực hiện được. Hoặc không nên quy định quá cụ thể như trục sông Hồng là trục xanh, phát triển đô thị hài hòa hai bên sông, vì hai bên ven sông Hồng phải hạn chế phát triển nhà ở.

Nói cách khác, người đứng đầu các cấp chính quyền đô thị phải có vai trò và quyền tự quyết định, tự chịu trách nhiệm cao hơn; số lượng đại biểu HĐND phải nhiều hơn, phải tăng tỷ lệ chuyên trách để tăng tính chuyên nghiệp, yêu cầu về tiêu chuẩn trình độ phải cao hơn; chế độ tiền lương phải thỏa đáng hiệu quả hơn.

Đáng chú ý, theo đại biểu Cường, "thành phố không nên dành tiền xây dựng những con đường đắt nhất hành tinh", thay vào đó nên phát triển các mô hình đô thị TOD. Không chỉ với những khu đô thị mới, mà cả với khu vực tái thiết đô thị, cải tạo các khu chung cư cũ, nhà ở cũ xây dựng tự phát trong khu vực nội đô.

Khai thác không gian ngầm cho phát triển thương mại, dịch vụ; không gian trên cao phát triển diện tích ở tái định cư người dân tại chỗ; không gian mặt đất dành cho cây xanh và các hoạt động công cộng.

Kỳ vọng có tập đoàn công nghiệp đường sắt đô thị trong nước

Về việc sử dụng hình thức dự án BT để huy động nguồn lực, đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường cũng đồng tình với ý kiến các đại biểu khác. Theo đó, BT thanh toán bằng tiền vốn đầu tư công, thực chất là việc Nhà nước dùng ngân sách mua công trình hoặc sản phẩm quan trọng theo đơn đặt hàng của Nhà nước. Nhiều tập đoàn lớn đã ra đời nhờ hình thức đặt hàng của Chính phủ, như tập đoàn Hyundai của Hàn Quốc đã ra đời nhờ đơn đặt hàng đóng tàu cho Chính phủ Park Chung Hee.

"Với phương thức này, chúng ta kỳ vọng sẽ mở đường cho ra đời tập đoàn công nghiệp đường sắt đô thị trong nước, thay cho các dự án đường sắt phải thuê nước ngoài làm như hiện nay. Những cây cầu vượt sông Hồng sẽ nhanh chóng được xây dựng và hoàn thành, không mất thời gian kéo dài như các dự án đầu tư công hiện nay", ông Cường nêu.

Ngoài ra, có thể áp dụng hình thức BT thanh toán bằng nguồn lực đất đai hoặc giá trị tài sản công, được thực hiện thông qua cơ chế đấu giá theo nguyên tắc thị trường, trao đổi ngang giá.