Không chỉ người Ấn, mà cả các nhà phân tích toàn cầu đều chung một ý tưởng về việc Ấn Độ sẽ là cường quốc kinh tế tiếp theo. Goldman Sachs dự đoán nước này sẽ trở thành nền kinh tế lớn thứ hai thế giới vào năm 2075, Martin Wolf nhà báo người Anh chuyên về kinh tế học, nhà bình luận kinh tế chính tại Financial Times cũng tin rằng vào năm 2050, sức mua của Ấn Độ sẽ lớn hơn 30% so với Mỹ

Trên thực tế, đây không phải là lần đầu tiên nền kinh tế Ấn Độ được đặt kỳ vọng lớn như vậy. Đã từng có những dự đoán táo bạo rằng họ sẽ vượt qua Trung Quốc (một nền kinh tế vẫn lớn gấp 5 lần Ấn Độ), đến dự báo của McKinsey năm 2007 về một “con chim vàng” (Dựa trên hình tượng ngai vàng con công nổi tiếng của Ấn Độ) nhưng tất cả những kỳ vọng ấy chưa bao giờ thành hiện thực. Tuy nhiên, sau những khủng hoảng niềm tin vào hoạt động kinh doanh cũng như khủng hoảng chính trị, và những tác động của đại dịch COVID-19, sự trỗi dậy được mong đợi của đất nước này vẫn khó nắm bắt. Bây giờ có gì khác biệt?

BÙNG NỔ TIÊU DÙNG

Đầu tiên là sự mong đợi về thị trường của người tiêu dùng Ấn Độ. Với 1,4 tỷ người và vô số nhu cầu chưa được đáp ứng, tăng trưởng của Ấn Độ chủ yếu được thúc đẩy bởi tiêu dùng và đầu tư trong nước. Tiền lương thực tế dự kiến sẽ tăng ở mức 4,6%, trong khi thu nhập khả dụng sẽ tiếp tục tăng trên 15%. Các ngành công nghiệp phát triển ở phương Tây đang phát triển nhanh chóng ở Ấn Độ: Ví dụ, bảo hiểm y tế tư nhân đã tăng gần gấp ba lần từ năm 2015 đến năm 2021 , trong khi hàng tiêu dùng lâu bền dự kiến sẽ tăng từ 15% đến 18% trong năm nay.

Các công ty đa quốc gia đã phải vật lộn để nắm bắt những gì tạo nên “tầng lớp trung lưu” của Ấn Độ và đưa ra những đề xuất giá trị phù hợp. Trong khi một số nhà phân tích lập luận rằng cứ ba người Ấn Độ thì có một người là “tầng lớp trung lưu”, nhưng chỉ có 66 triệu người thực sự có “thu nhập trung bình” theo tiêu chuẩn toàn cầu, trong khi con số khổng lồ là 1,16 tỷ người có thu nhập thấp. Tuy nhiên, chính phần đông trong nhóm thứ hai này lại đang tạo thành một tầng lớp tiêu dùng rộng lớn đầy khát vọng.

Điều này có nhiều ý nghĩa. Thứ nhất, cạnh tranh ở Ấn Độ có nghĩa là bán ở mức giá thấp hơn nhiều, do đó đòi hỏi phải cấu hình lại các hoạt động, sản xuất và chuỗi cung ứng theo những cách mà đối thủ cạnh tranh khó có thể bắt chước. Chiếc xe bán chạy nhất của Ấn Độ là Wagon R, có giá 7.000 USD và được sản xuất bởi Suzuki của Nhật Bản, một công ty có 41% thị phần ở Ấn Độ và là một công ty ngoại lệ trong ngành ô tô toàn cầu.

Điều đó cho thấy, như Netflix đã phát hiện ra qua những va vấp thực tế ở quốc gia này, để giành chiến thắng ở Ấn Độ cần nhiều điều hơn là mức giá thấp. Bản địa hóa nội dung, sử dụng nhiều ngôn ngữ Ấn Độ và tận dụng sức mạnh tổng hợp giữa các sản phẩm mà người tiêu dùng Ấn Độ muốn, như Amazon hoặc Disney có thể làm, là điều cần thiết. Trong một lĩnh vực rất khác, McDonald's đã kết hợp các lựa chọn ăn chay, đồ ăn nhẹ kiểu Ấn Độ và thực đơn cho các gia đình nhiều thế hệ, xây dựng tuyên bố giá trị phù hợp với bối cảnh.

Những ai có thể giải mã được người tiêu dùng Ấn Độ sẽ nhận được những "phần thưởng" xứng đáng: Nhiều đại lý nhượng quyền của McDonald's ở Ấn Độ đã trở thành tỷ phú. Nhà sản xuất thiết bị gia dụng Havells đã giới thiệu dòng sản phẩm “thân thiện với Ấn Độ” như máy lọc nước và máy làm mát không khí không dùng máy nén, phù hợp với cả nhu cầu và khả năng chi trả của người tiêu dùng Ấn Độ. Kể từ khi niêm yết cách đây 30 năm, lợi nhuận của Havells đã tăng 826 lần và vốn hóa thị trường của công ty đã tăng 5.800 lần.

NHU CẦU VỀ NĂNG LƯỢNG XANH

Nguồn tăng trưởng nhu cầu mới đang phát triển xuất phát từ nhu cầu cấp thiết của Ấn Độ về chuyển đổi xanh. Quy mô tiềm năng kinh tế của nó có nghĩa là nhu cầu năng lượng của nó sẽ rất lớn.

Là quốc gia tiêu thụ năng lượng lớn thứ ba thế giới, Ấn Độ đã đứng thứ 4 trên thế giới về công suất lắp đặt năng lượng tái tạo. Quốc gia này đã đặt ra các mục tiêu đầy tham vọng: Lắp đặt 500 gigawatt công suất năng lượng tái tạo, sản xuất 5 triệu tấn hydro xanh mỗi năm, cắt giảm 45% lượng khí thải, cùng với một tỷ tấn CO2 – tất cả vào năm 2030. Báo cáo năm 2021 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới dự đoán sẽ có 50 triệu việc làm mới trong “nền kinh tế xanh” ở Ấn Độ - nghĩa là có nhiều người tiêu dùng hơn - và tạo ra cơ hội kinh tế trị giá 15 nghìn tỷ USD vào năm 2070, với 1 nghìn tỷ USD vào năm 2030.

LỢI THẾ VỀ DÂN SỐ VÀ TÀI CHÍNH

Đến năm 2030, dân số trong độ tuổi lao động của Ấn Độ dự kiến sẽ là 1,04 tỷ người với tỷ lệ phụ thuộc thấp nhất trong lịch sử ở mức 31,2%, đóng góp chỉ dưới 1/4 vào mức tăng trưởng lực lượng lao động toàn cầu. Sự bùng nổ dân số trong độ tuổi lao động dự kiến sẽ kéo dài đến năm 2055.

Trên thực tế, những “Kỳ tích châu Á” đều được xây dựng dựa trên việc khai thác xu hướng này: Nhật Bản bước vào thời năm 1964, Hàn Quốc vào năm 1967 và Trung Quốc vào năm 1994. Ngoài ra, Ấn Độ cũng có số lượng sinh viên tốt nghiệp STEM nói tiếng Anh lớn nhất thế giới.

Ngoài lợi thế về dân số thì thị trường tài chính Ấn Độ cũng đang ở trạng thái tốt hơn bao giờ hết. Với việc các cơ hội ở Trung Quốc đang giảm dần, các nhà đầu tư cần các lựa chọn thay thế và Ấn Độ đang là điểm sáng bên cạnh các quốc gia Đông Nam Á như Việt Nam, Thái Lan. Chỉ số MSCI (Morgan Stanley Capital International - Là một chuỗi các chỉ số thị trường toàn cầu được sử dụng để đo lường hiệu suất của các thị trường chứng khoán và tài sản tài chính) của Ấn Độ tăng 12% trong năm nay, so với mức 2% của Chỉ số Thị trường Mới nổi của MSCI.

Bảng cân đối ngân hàng mạnh hơn và thị trường tín dụng đang hoạt động tốt. Người ta nói rằng nhiều ngân hàng Ấn Độ được định giá cao hơn các ngân hàng cùng ngành của Mỹ. Ngân hàng HDFC - được sáp nhập với công ty mẹ, công ty cho vay thế chấp HDFC - có vốn hóa thị trường là 171 tỷ USD, trở thành công ty tài chính lớn thứ 4 trên thế giới. Ngay cả trước khi sáp nhập, tỷ phú mới nổi 29 năm tuổi này đã có giá trị cao hơn Goldman Sachs 154 tuổi.

Sự thay đổi có thể được nhìn thấy ngay cả trong khu vực phi chính thức vốn có truyền thống thiếu vốn, bao gồm hơn 86% lực lượng lao động của Ấn Độ. Avendus, ngân hàng đầu tư hàng đầu Ấn Độ, tính toán rằng tổng nhu cầu nợ của khu vực doanh nghiệp vừa và nhỏ Ấn Độ là 1,5 nghìn tỷ USD. Trong số này, 725 tỷ USD không thể giải quyết được do thiếu tài sản thế chấp và tín dụng chính thức chỉ được cung cấp với số tiền 289 tỷ USD. Điều này đang thúc đẩy người cho vay tăng cường cung cấp dịch vụ của họ. Tỷ lệ khách hàng mới sử dụng tín dụng ở mức 34%, tăng từ mức 9% trong số khách hàng của những người cho vay doanh nghiệp nhỏ trong năm 2017. Các khoản cho vay của những người cho vay doanh nghiệp nhỏ đã tăng 43% hàng năm trong hai năm qua.

NHU CẦU LỚN VỀ NÂNG CẤP CƠ SỞ HẠ TẦNG

Một rào cản quan trọng mà bất kỳ ai từng đến Ấn Độ đề dễ dàng nhìn thấy là cơ sở hạ tầng lạc hậu. Về mặt lịch sử, việc đầu tư vào các khoản tài trợ có thể có lợi hơn về mặt chính trị, nhưng sự nổi tiếng của chính quyền hiện tại khiến việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng mất nhiều thời gian hơn. Tỷ lệ chi tiêu vốn trong tổng chi tiêu chính phủ đã tăng từ 11% năm 2010 lên mức dự kiến là 22% trong năm nay. Chi tiêu cơ sở hạ tầng trong năm nay sẽ tăng 33% lên mức 122 tỷ USD.

Ấn Độ đã xây dựng thêm 10.000 km đường cao tốc mỗi năm. Kể từ năm 2014, số lượng sân bay Ấn Độ đã tăng gấp đôi và hệ thống tàu hỏa được nâng cấp sẽ tạo ra những “hành lang vận chuyển hàng hóa” mới hiệu quả cao nối các trung tâm kinh tế của Ấn Độ.

Ngoài ra, một trong những thay đổi đặc biệt nhất là cơ sở hạ tầng kỹ thuật số. Với 881,25 triệu thuê bao Internet, Ấn Độ có dân số sử dụng Internet cao thứ hai trên thế giới sau 1,05 tỷ người của Trung Quốc. Dựa trên quyền truy cập này, có cơ sở hạ tầng công cộng kỹ thuật số - một mô hình đang được các quốc gia khác nghiên cứu - kết hợp hệ thống nhận dạng duy nhất ở quy mô dân số, giao diện thanh toán giúp thanh toán kỹ thuật số liền mạch và hệ thống quản lý dữ liệu, nhờ đó công dân có thể truy cập các dịch vụ thiết yếu, các tài liệu trực tuyến, chẳng hạn như tài liệu thuế, giấy chứng nhận tiêm chủng... Tất cả những điều này giúp làm cho các dịch vụ công và tín dụng dễ dàng tiếp cận với nhiều người dân hơn.

Những thay đổi này mang lại một kết quả thật khó tin: Ấn Độ đã đứng đầu danh sách thanh toán kỹ thuật số, vượt qua cả ông lớn Trung Quốc. Điều thú vị là các khoản thanh toán của Ấn Độ nhiều hơn các khoản thanh toán kỹ thuật số được thực hiện ở bốn quốc gia hàng đầu tiếp theo cộng lại.

CÁC YẾU TỐ BỔ TRỢ

Nhiều cải cách pháp lý và chính sách đã được chính phủ Ấn Độ thực hiện, từ việc thực thi Bộ luật Phá sảnnăm 2016 đến việc loại bỏ hơn 39.000 quy định nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động kinh doanh.

Nhiều cải cách khác, chẳng hạn như giấy phép xây dựng và kết nối điện, là phạm vi của chính quyền các bang và cũng có động lực hướng tới sự thay đổi ở các cấp độ này. Bản thân chính quyền các bang cũng đang cạnh tranh bằng cách giúp đẩy nhanh quá trình thành lập doanh nghiệp, đưa ra các ưu đãi đầu tư và thậm chí thu hút các cụm công ty cạnh tranh, tạo ra môi trường thân thiện hơn cho doanh nghiệp ở nhiều khu vực hơn trên cả nước.

Một sự chuyển đổi khác là vị thế địa chính trị đặc biệt hơn của Ấn Độ, đáng kể nhất là do sự rạn nứt ngày càng tăng giữa Trung Quốc và các nền kinh tế phương Tây, đặc biệt là Mỹ. Điều này đang chuyển thành những cơ hội kinh doanh mới cho Ấn Độ, rõ ràng nhất là việc sản xuất điện thoại thông minh của Apple. Với mục tiêu sản xuất 20 triệu chiếc iPhone mỗi năm, chỉ riêng một dự án như vậy sẽ tạo ra 50.000 việc làm mới.

Ngoài ra, khi nói đến công nghệ cấp quân sự được sử dụng cho các vụ phóng vào không gian, Ấn Độ với tư cách là nước chủ nhà có niềm tin lớn hơn so với Trung Quốc và đã có sẵn một hệ sinh thái phát triển mạnh. Ấn Độ đã tổ chức 111 vụ phóng vào vũ trụ quốc tế kể từ năm 2020 và đã hạ cánh thành công tàu thám hiểm lên mặt trăng vào cuối tháng 8.

Để xem xét một ví dụ nổi bật khác, nhà sản xuất chip Micron Technology đã công bố kế hoạch xây dựng một cơ sở lắp ráp và thử nghiệm mới, như một phần trong động thái đa dạng hóa ra ngoài Trung Quốc. Trên thực tế, tân chủ tịch của Ngân hàng Thế giới đã gợi ý rằng có một cơ hội hẹp để Ấn Độ “kiếm tiền” từ xu hướng ngày càng tăng đằng sau các công ty đang tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng và sản xuất của họ ngoài sự phụ thuộc lớn vào Trung Quốc.

Một trong những yếu tố khác cũng cần được nhắc đến là cả Giám đốc điều hành của Micron Technology và Giám đốc Ngân hàng Thế giới đều là người gốc Ấn Độ, điều này đưa đến với yếu tố hỗ trợ quan trọng thứ ba: Cộng đồng người Ấn Độ hải ngoại, hiện là cộng đồng lớn nhất và có ảnh hưởng lớn nhất thế giới theo những cách chưa từng có trước đây.

Chỉ riêng trong thế giới kinh doanh, người ta đã biết rằng 25 CEO của các công ty thuộc S&P 500 là người gốc Ấn Độ. Ngoài ra, các quản lý cấp cao của nhiều công ty đều là người Ấn Độ. Đây là quốc gia cung cấp những người nhập cư cũng chính là những người sáng lập các kỳ lân Hoa Kỳ. Những kết nối này giúp xây dựng kết nối toàn cầu với doanh nghiệp Ấn Độ và tạo điều kiện cho Ấn Độ hội nhập vào chuỗi giá trị toàn cầu.

CON ĐƯỜNG KHÔNG CHỈ TOÀN HOA HỒNG

Tất nhiên, không phải tất cả đều là những thuận lợi, vẫn còn những trở ngại cần phải vượt qua để Ấn Độ trở thành một cường quốc kinh tế đúng nghĩa.

Mặc dù có những con số tăng trưởng ấn tượng ở cấp quốc gia nhưng lợi ích kinh tế mang lại rất không đồng đều. 10% người Ấn Độ giàu nhất nắm giữ 77% tài sản quốc gia. Gần 2 người mỗi giây bị đẩy vào cảnh nghèo đói chỉ vì chi phí chăm sóc sức khỏe. Mật độ dân số của Ấn Độ - thuộc hàng cao nhất thế giới - càng làm trầm trọng thêm tính chất được mất của việc phân bổ nguồn lực và những căng thẳng về môi trường.

Sự mất cân bằng khu vực - miền nam và miền tây Ấn Độ tăng nhanh hơn 12% so với miền bắc và miền đông Ấn Độ - sẽ tăng lên theo thời gian. Thêm vào những đứt gãy ngôn ngữ này, những căng thẳng mới giữa các khu vực có thể xuất hiện. Để giải quyết được những vấn đề này đòi hỏi phải có sự quản lý khéo léo về kinh tế chính trị.

Đối với các nhà đầu tư quốc tế và các đối tác thương mại, đầu tư ở một quốc gia có sự đa dạng về tôn giáo, ngôn ngữ và văn hóa xã hội như Ấn Độ cũng đồng nghĩa với những rủi ro nhất định.

Ngoài ra, mặc dù có lực lượng lao động hứa hẹn, nhưng chưa đến một nửa số lao động thành thị có việc làm toàn thời gian, trong khi phần lớn việc làm ở Ấn Độ thuộc các khu vực phi chính thức có năng suất thấp. Giáo dục, xây dựng kỹ năng và chăm sóc sức khỏe còn thiếu sót. Báo cáo Kỹ năng Ấn Độ năm 2023 cho thấy chỉ một nửa thanh niên Ấn Độ có việc làm.

Ngay cả lĩnh vực dịch vụ công nghệ “viên ngọc quý” cũng dễ bị tổn thương; nhu cầu gia công phần mềm đang giảm và mô hình chênh lệch chi phí lao động sẽ bị gián đoạn bởi những thay đổi lâu dài hướng tới điện toán đám mây và AI cho mã hóa và các chức năng thông thường. Điều đáng báo động là tỷ lệ tham gia lao động nữ của Ấn Độ đang giảm liên tục, từ 32% năm 2005 xuống còn 19% vào năm 2021.

Để cạnh tranh với các nước khác, đầu tư công và tư nhân vào nâng cao kỹ năng phải được ưu tiên, điều này có thể mang lại thêm 570 tỷ USD cho nền kinh tế Ấn Độ. Một trở ngại lớn là ngành sản xuất - ngành tạo việc làm quan trọng ở các nền kinh tế tương đương - đã ổn định ở mức 13,3% GDP. Lực đẩy cơ sở hạ tầng hiện tại, cải cách chính sách, động lực địa chính trị và dòng vốn có thể giúp giải phóng ngành sản xuất của Ấn Độ, nhưng các rào cản phải được dỡ bỏ.

Trong các lĩnh vực mới nổi, tiềm năng AI tăng vọt có thể là cơ hội để Ấn Độ dẫn đầu trong một lĩnh vực tiên tiến, nhờ các trung tâm tài năng AI mới nổi ở quốc gia này có thể được mở rộng ồ ạt, kết hợp với kho dữ liệu khổng lồ được tích lũy ở Ấn Độ. Những thay đổi về văn hóa và tổ chức là cần thiết để tạo ra lối đi cho phụ nữ trong lực lượng lao động và giữ chân họ. Những dự án như vậy có thời gian ấp ủ lâu dài nên cần có một kế hoạch dài hạn tập trung và kỷ luật.

Đặc biệt, hoạt động kinh doanh ở Ấn Độ đã được cải thiện nhưng vẫn còn nhiều thách thức. Việc thu hồi đất có thể làm đình trệ các dự án xây dựng và các cơ quan luật pháp vẫn đang hoạt động khá chậm chạp. Hồ sơ đất đai có thể không tồn tại hoặc đã lỗi thời và các giấy phép về môi trường đã tạo thêm rào cản. Trên hết, việc thực thi hợp đồng vẫn còn nhiều thách thức. Theo một chỉ số của The Economist, Ấn Độ đứng thứ 10 về mức độ phổ biến của chủ nghĩa tư bản thân hữu, bất chấp quá trình tự do hóa quy mô lớn trong ba thập kỷ qua. Di sản của chủ nghĩa bảo hộ vẫn còn tồn tại.

Năng lực nhà nước của Ấn Độ cần thay đổi, các thể chế - từ cơ quan quản lý, cơ quan dân sự đến cơ quan tư pháp - thường giải quyết các nhu cầu trái ngược nhau và đang cố gắng bắt kịp thị trường và thực tế xã hội. Nhiều quyết định quan trọng được đưa ra lấy khủng hoảng làm khung tham chiếu và câu chuyện chiến thắng của Ấn Độ thường là về chủ nghĩa anh hùng cá nhân giữa thất bại của thể chế. Làm cho bộ máy nhà nước của Ấn Độ trở nên tiên tiến có thể là dự án then chốt của Ấn Độ.

Tóm lại, trong khi các rào cản vẫn còn, các lực lượng tích cực thực sự có thể tạo ra hiệu ứng domino: “Tất nnhiên Ấn Độ - Inevitable India” nằm trong tầm tay. Thách thức lớn nhất của Ấn Độ sẽ là làm cho tính tất yếu của nó trở nên hữu hình và đáng tin cậy đối với nhiều cử tri muốn thấy Ấn Độ thành công. Để từ “Kinh ngạc Ấn Độ” - hướng đến khách du lịch - đến việc đưa nền kinh tế toàn cầu đến tận cửa nhà, chiến dịch tiếp theo của Ấn Độ phải là “Ấn Độ đáng tin cậy”.

Thái Duy