Trước đây, thị trường xe điện Trung Quốc có khoảng 500 nhà sản xuất đăng ký hoạt động, tạo ra một sự cạnh tranh khốc liệt. Tuy nhiên, số lượng này đã giảm xuống còn khoảng 100 nhà sản xuất hiện tại.

Sự tập trung này được thể hiện qua chỉ số Herfindahl-Hirschman, một chỉ số được sử dụng để đo lường tập trung thị trường. Theo đó, thị trường ô tô điện Trung Quốc đã chuyển từ trạng thái quá tải sang trạng thái tập trung tương đối trong quý đầu tiên của năm.

"Nếu tính từ khi Trung Quốc bắt đầu ngừng trợ cấp, 80% start up xe điện đã hoặc đang chuẩn bị rời khỏi thị trường", ông Wang Hanyang, chuyên gia phân tích tại Công ty nghiên cứu 86 Research chia sẻ với Bloomberg.

Nhiều hãng xe điện “mất tích”

Năm 2023 đã chứng kiến sự "mất tích" của nhiều hãng xe điện Trung Quốc. Một ví dụ điển hình là Zhidou Electric Vehicle Co., nhà sản xuất xe điện có trụ sở tại Ninh Hải đã bán được tổng cộng khoảng 100.000 xe với quãng đường di chuyển chỉ 100 km mỗi lần sạc từ năm 2015 đến 2017. Thế nhưng nhà sản xuất ô tô siêu nhỏ này đã nhanh chóng mất hút trên thị trường xe điện, sau khi Trung Quốc chấm dứt trợ cấp cho những chiếc xe điện có quãng đường di chuyển dưới 150 km giữa các lần sạc vào năm 2018.

Tương tự, Beijing Electric Vehicle – đơn vị sản xuất xe điện của BAIC Motor – đã từng dẫn đầu doanh số xe thuần điện trong hơn 5 năm bằng cách nhắm vào các nhà khai thác vận chuyển, nhưng bắt đầu báo lỗ sau khi không còn nhận trợ cấp.

Ngay cả Byton – công ty được thành lập bởi các cựu quản lý của hãng xe BMW – cũng phải tạm dừng sản xuất trước khi giao chiếc xe đầu tiên. Còn Zhiche Youxing Tecnology Shanhai ban đầu định niêm yết vào năm 2019 lại đệ đơn phá sản vào năm 2022.

80% start uo xe điện ở Trung Quốc đã và đang rời khỏi thị trường

Nhiều công ty ô tô điện chưa rút lui hẳn khỏi thị trường xe điện nhưng đang gặp nhiều khó khăn. Trong đó, ba hãng NIO (Weilai), XPENG (Xiaopeng) và LI Auto (Lixiang), được gọi là "tam cường” (bộ ba mạnh nhất) trong ngành sản xuất ô tô điện của Trung Quốc, hiện đều nằm trong tình trạng nay.

So với năm 2021, bộ ba công ty này năm ngoái đều giao nhiều xe hơn, doanh thu cũng tăng, nhưng lại lỗ nhiều hơn. Thị trường tỷ dân này đang dần loại bỏ những cái tên không đủ thực lực. Những thương hiệu xe điện như lớn như BYD, Tesla vẫn tiếp tục củng cố quyền lực, trong khi kẻ yếu thế hơn thì dần thụt lùi và bị bỏ lại phía sau.

Vỡ "bong bóng"

Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến nguy cơ vỡ "bong bóng" của thị trường xe điện Trung Quốc hiện nay là chính sách hỗ trợ quá lớn từ phía chính phủ Trung Quốc. Các biện pháp khuyến khích sử dụng xe điện, bao gồm các chương trình tài trợ và ưu đãi thuế, đã tạo ra một sự gia tăng đáng kể trong số lượng nhà sản xuất và mẫu xe điện trên thị trường. Tuy nhiên, sự phụ thuộc quá mức vào chính sách hỗ trợ có thể gây ra một môi trường không cân đối và tạo ra nguy cơ vỡ "bong bóng".

Sự cạnh tranh quyết liệt trong thị trường xe điện Trung Quốc đã dẫn đến một cuộc đua giá cả không lành mạnh và tạo ra áp lực lớn lên các doanh nghiệp. Sự cạnh tranh này có thể dẫn đến một tình trạng phá giá và ảnh hưởng tiêu cực đến sự ổn định và phát triển bền vững của thị trường.

Nhiều nguyên nhân dẫn đến việc thị trường Trung Quốc đối diện với nguy cơ vỡ "bong bóng"

Ngoài ra, sự phát triển nhanh chóng của ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc đã dẫn đến việc tăng cường sản xuất xe vượt quá nhu cầu thực tế của thị trường. Kết quả là, một số nhà sản xuất đang phải đối mặt với tình trạng tồn kho lớn và khó khăn trong việc tiêu thụ sản phẩm.

Theo số liệu từ Hiệp hội Ô tô Trung Quốc (China Association of Automobile Manufacturers), vào năm 2021, doanh số bán xe điện tại Trung Quốc đạt 5,8 triệu chiếc, tăng 41% so với năm trước đó. Tuy nhiên, số lượng xe điện tồn kho ở các nhà sản xuất cũng tăng đáng kể. Vào cuối năm 2021, Tesla đã báo cáo rằng họ có hơn 35.000 xe tồn kho tại Trung Quốc.

Thêm vào đó, vấn đề chất lượng và an toàn của các xe điện Trung Quốc cũng đang gây ra lo ngại. Mới đây, hôm 30/6, trang CarNewsChina đã nhận được một video ghi lại sự việc một chiếc ô tô điện bị rơi cả cụm pin khi đang chạy trên đường Vành đai 2 ở thành phố Thành Đô, tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc.

Thiếu quy định nghiêm ngặt trong quá trình sản xuất đã dẫn đến việc các xe điện đưa ra thị trường không đáp ứng được các tiêu chuẩn an toàn và môi trường. Điều này có thể gây tổn hại đến niềm tin của người tiêu dùng và gây hạn chế cho sự phát triển của ngành công nghiệp xe điện.

Doanh nghiệp đưa ra nhiều hướng đi mới

Từ vị thế thống trị thị trường ô tô điện, Trung Quốc hiện đang đối mặt với nguy cơ vỡ bong bóng trên chính thị trường này. Để đảm bảo sự phát triển bền vững và không rơi vào tình trạng sụp đổ của thị trường xe điện, Trung Quốc đã và đang có những hướng đi mới để phát triển mạnh mẽ hơn nữa.

Trung Quốc cần hướng đi mới để bứt phá

Các hãng xe điện Trung Quốc đang cố gắng tung ra mẫu mới nhanh hơn, thu hút nhiều người dùng hơn.

Ngoài ra, để xây dựng thị trường xe điện, Trung Quốc đã tài trợ cho các nhà sản xuất nội địa, trợ cấp doanh số, thúc đẩy ngành cùng các mục tiêu sản xuất và tiêu chuẩn khí thải chặt chẽ hơn.

Việc sớm tập trung vào điện khí hóa phương tiện giao thông công cộng và các đội xe đã giúp đảm bảo doanh thu của các nhà sản xuất xe điện. Đồng thời, Trung Quốc còn tạo ra một mạng lưới sạc xe điện trên toàn quốc.

Tu Le, Giám đốc điều hành của Sino Auto Insights cho biết, các nhà sản xuất ô tô chạy xăng hướng đến sản phẩm, trong khi các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc lại hướng đến người dùng, lấy nhu cầu của khách hàng là mục tiêu phát triển. Xe điện Trung Quốc có ít nhất hai màn hình hiển thị, một màn hình phù hợp để xem phim từ ghế sau, nhiều lidar (cảm biến dựa trên tia laser) giúp hỗ trợ người lái và thậm chí cả micro để hát karaoke. Các nhà cung cấp trong chuỗi cung ứng pin, chẳng hạn như CATL, cũng đã trở thành người dẫn đầu.