Theo Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển (kiêm nhiệm các nước Bắc Âu), Thụy Điển và Đan Mạch là thành viên của Liên minh châu Âu (EU), Na Uy thì không. Tuy nhiên, Na Uy tham gia Khu vực Kinh tế châu Âu (EEA). Trên thực tế, điều này có nghĩa là các luật và quy định về thực phẩm của Na Uy phần lớn phản ánh các quy định của Liên minh châu Âu. Do đó, luật pháp của EU có thể được sử dụng làm cơ sở cho cả ba quốc gia.

Để xuất khẩu hạt điều sang các nước Bắc Âu, trước hết cần tuân thủ các yêu cầu nghiêm ngặt của EU. Để biết tổng quan đầy đủ về các tiêu chuẩn này, có thể tham khảo các yêu cầu cụ thể đối với ca cao trên trang web Access2Markets của Ủy ban châu Âu. Mã HS của hạt điều là 0801.

Trước hết, hạt điều là một sản phẩm thực phẩm, do vậy, cần tuân thủ Luật Thực phẩm chung châu Âu (EC) 178/2022, và các qui định chung về vệ sinh thực phẩm (EU) 2017/625.

An toàn thực phẩm

An toàn vệ sinh thực phẩm là vấn đề then chốt tại thị trường châu Âu nói chung và Bắc Âu nói riêng. Nếu muốn xuất khẩu sang châu Âu, sản phẩm hạt điều phải tuân thủ các quy định của pháp luật châu Âu về an toàn vệ sinh thực phẩm. Những luật này nhằm đảm bảo chất lượng của thực phẩm trong toàn bộ chuỗi cung ứng.

Tất cả các sản phẩm thực phẩm, bao gồm cả hạt điều, được bán ở các nước thuộc Liên minh châu Âu (EU), Hiệp hội Thương mại Tự do châu Âu (EFTA) và Vương quốc Anh đều phải an toàn. Điều này cũng áp dụng cho các sản phẩm nhập khẩu. Chỉ cho phép các chất phụ gia được phê duyệt. Các sản phẩm thực phẩm phải tuân thủ mức tối đa đối với các chất gây ô nhiễm có hại, chẳng hạn như vi khuẩn, vi rút, dư lượng thuốc trừ sâu và kim loại nặng.

Việc ghi nhãn phải nêu rõ thực phẩm có chứa chất gây dị ứng hay không. Nghiên cứu cho thấy hạt điều là một chất gây dị ứng mạnh, gây ra các phản ứng dị ứng nghiêm trọng kéo dài trong thời gian dài hơn so với các loại dị ứng thực phẩm khác. Theo nghiên cứu gần đây, phản ứng lâm sàng với hạt điều có thể nghiêm trọng, bao gồm cả sốc phản vệ.

Một số thực vật và sản phẩm thực vật vào EU phải có giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật. Giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật là bắt buộc đối với việc nhập khẩu một số loại hạt điều vào EU từ các nước thứ ba, ngoài Thụy Sĩ. Điều này áp dụng cụ thể cho hạt điều, nguyên hạt, tươi, còn vỏ, theo Quy định (EU) 2019/2072.

Nếu có, chất phụ gia phải được cơ quan an toàn châu Âu chấp thuận. Các chất phụ gia phải đáp ứng các thông số kỹ thuật được nêu trong Quy định (EU) số 231/2012. Danh sách các chất phụ gia thực phẩm được phê duyệt có thể tìm thấy trong Phụ lục II của Quy định (EC) số 1333/2008. Nhãn phải thể hiện rõ ràng cho người tiêu dùng biết sản phẩm có chứa hạt điều hay không vì chúng có thể gây dị ứng nghiêm trọng.

Một biện pháp quan trọng trong việc kiểm soát các mối nguy về an toàn thực phẩm liên quan đến việc xác định các điểm kiểm soát tới hạn (HACCP) bằng cách thực hiện các nguyên tắc quản lý thực phẩm. Đặt các sản phẩm thực phẩm dưới sự kiểm soát chính thức là một biện pháp quan trọng khác. Các sản phẩm không được coi là an toàn sẽ bị từ chối vào châu Âu.

Chất gây ô nhiễm thực phẩm

Chất gây ô nhiễm thực phẩm là những chất không mong muốn và có hại trong thực phẩm có thể gây bệnh. EU đặt ra các biện pháp kiểm soát chặt chẽ đối với các chất gây ô nhiễm trong thực phẩm, đặc biệt là aflatoxin, theo Quy định (EU) 2023/915 về mức tối đa đối với một số chất gây ô nhiễm trong thực phẩm. Quy định này có hiệu lực vào ngày 25 tháng 5 năm 2023. Phụ lục I bao gồm các mức tối đa cho phép đối với các chất gây ô nhiễm được quy định.

Các yêu cầu phổ biến nhất liên quan đến chất gây ô nhiễm trong hạt điều liên quan đến sự hiện diện của độc tố nấm mốc, dư lượng thuốc trừ sâu, vi sinh vật và kim loại nặng. Nếu một sản phẩm chứa nhiều chất gây ô nhiễm hơn mức cho phép, nó sẽ bị rút khỏi thị trường. Những trường hợp này được báo cáo bởi Hệ thống cảnh báo nhanh về thực phẩm và thức ăn chăn nuôi châu Âu (RASFF).

Một ví dụ về sự cố liên quan đến hạt điều là thông báo từ chối qua biên giới từ Hà Lan đối với lô hàng hạt điều hữu cơ từ Togo. Lô hàng đã bị từ chối vào tháng 12 năm 2021 vì nhiễm aflatoxin. Một loại phô mai thay thế làm từ hạt điều khử nước đã bị rút khỏi thị trường châu Âu vào tháng 9 năm 2021 do nhiễm khuẩn Listeria monocytogenes.

Độc tố nấm mốc

Nấm có thể sản sinh aflatoxin trên hạt điều trên đồng ruộng hoặc trong quá trình bảo quản, đặc biệt trong điều kiện ấm áp và độ ẩm cao. Aflatoxin là hợp chất ổn định, không bị loại bỏ trong quá trình rang hoặc nấu các loại hạt nên các sản phẩm làm từ hạt điều có thể chứa aflatoxin.

Các lô hàng hạt điều bị nhiễm độc tố nấm mốc là nguyên nhân dẫn đến một số lô hàng đến châu Âu bị từ chối tại biên giới. Năm 2022, Hệ thống cảnh báo nhanh về thực phẩm và thức ăn chăn nuôi (RASFF) ghi nhận 1 báo cáo rủi ro nghiêm trọng đối với các lô hàng hạt điều do nhiễm aflatoxin, khi một lô hàng hạt điều từ Việt Nam bị dừng ở Italy do hàm lượng aflatoxin cao.

Sự hiện diện của độc tố nấm mốc (đặc biệt là aflatoxin) là lý do thường gặp khiến một số lô hàng hạt có thể bị ngăn cản vào thị trường châu Âu. Hàm lượng aflatoxin B1 trong các loại hạt (kể cả hạt điều) không được vượt quá 5 µg/kg và tổng hàm lượng aflatoxin (tổng các aflatoxin B1, B2, G1, G2) không được vượt quá 10 µg/kg. Tuy nhiên, tỷ lệ nhiễm aflatoxin trong hạt điều thấp hơn nhiều so với lạc.

Hạt điều có thể dễ bị nấm mốc tấn công trước và/hoặc sau thu hoạch do hàm lượng dinh dưỡng cao và điều này có thể bị đẩy nhanh do điều kiện bảo quản không phù hợp.

Dư lượng thuốc trừ sâu

Liên minh châu Âu đã thiết lập mức dư lượng tối đa (MRL) cho thuốc trừ sâu trong và trên các sản phẩm thực phẩm. Liên minh châu Âu thường xuyên công bố danh sách các loại thuốc trừ sâu đã được phê duyệt và được phép sử dụng trong Liên minh châu Âu. Danh sách này được cập nhật thường xuyên. Vào năm 2022, Ủy ban châu Âu đã phê duyệt 27 quy định triển khai mới đã sửa đổi danh sách này thông qua các phê duyệt mới, gia hạn, sửa đổi hoặc hạn chế.

Quy định của Ủy ban (EU) 2020/749 đặt ra mức clorat tối đa cho phép là 0,1 đối với tất cả các loại hạt bao gồm cả hạt điều. Trong quá trình sản xuất hạt điều, clorat không phải là thuốc trừ sâu điển hình nhưng chúng có thể tiếp xúc với hạt điều thông qua việc sử dụng nước clo và chất tẩy rửa có chứa clo. Do đó, các nhà xuất khẩu hạt điều phải kiểm soát việc sử dụng nước và chất tẩy rửa trong cơ sở sản xuất của mình.

Đặc tính sinh học của cây điều giúp bảo vệ hạt khỏi thuốc trừ sâu. Hạt điều có 2 lớp phủ bảo vệ là lớp vỏ ngoài và lớp vỏ bên trong. Phần vỏ có thể tích tụ cặn sẽ được loại bỏ trước khi hạt được nhập khẩu vào châu Âu. Hầu hết, hạt điều an toàn hơn đáng kể so với các sản phẩm thực phẩm thông thường khác. Tuy nhiên, nhiều nhà nhập khẩu châu Âu sẽ yêu cầu kiểm tra chi tiết về sự hiện diện của nhiều loại thuốc trừ sâu.

Các trang trại điều chủ yếu nằm ở các vùng nhiệt đới có áp lực sâu bệnh cao, điều này có thể dẫn đến sự phụ thuộc vào thuốc trừ sâu thay vì các phương pháp kiểm soát dịch hại truyền thống. Việc phun endosulfan từ trên không tại các vùng trồng điều ở Kerala, Ấn Độ trong nhiều thập kỷ đã khiến 779 người tử vong do ngộ độc endsulfan. Nghiên cứu gần đây cho thấy người sản xuất tiếp xúc nhiều với thuốc diệt cỏ ở Côte d'Ivoire. Việc lạm dụng thuốc trừ sâu như vậy thể hiện sự bất lợi thực sự đối với tính bền vững của nghề trồng điều và các nhà cung cấp cần giám sát và giúp ngăn chặn những hành vi đó.

Kim loại nặng

Quy định (EU) 2023/915 đặt ra mức cadmium tối đa cho hạt điều (và tất cả các loại hạt cây khác ngoại trừ hạt thông) là 0,20 mg/kg trọng lượng ướt. Mức tối đa không áp dụng cho các loại hạt dùng để nghiền và lọc dầu, với điều kiện là các loại hạt ép còn lại không được đưa ra thị trường làm thực phẩm.

Ô nhiễm vi sinh

Sự hiện diện của vi khuẩn salmonella và E. coli ở mức rất thấp trong thực phẩm ăn liền hoặc chế biến sẵn, bao gồm cả hạt điều, là một nguyên nhân quan trọng gây bệnh từ thực phẩm. Các nhà chế biến hạt cây nên coi salmonella và E. coli là nguy cơ chính đối với sức khỏe cộng đồng trong kế hoạch phân tích nguy cơ và điểm kiểm soát tới hạn (HACCP) của họ.