Sau quyết định điều tra trợ cấp xe điện Trung Quốc, Brussels đang xem xét điều tra việc Trung Quốc sử dụng trợ cấp để thúc đẩy các nhà sản xuất tuabin gió của nước này hay không, bất chấp phản ứng mạnh mẽ từ Bắc Kinh.

Ông Didier Reynders, Ủy viên châu Âu phụ trách cạnh tranh cho biết các sản phẩm tuabin gió nhập khẩu giá rẻ của Trung Quốc có thể đe dọa các doanh nghiệp châu Âu.

NỖ LỰC CỨU NGÀNH CÔNG NGHIỆP ĐIỆN GIÓ CHÂU ÂU

“Trong lĩnh vực năng lượng gió có những thành phần có thể cạnh tranh với các thành phần của Trung Quốc. Nếu có khả năng phía Trung Quốc trợ cấp quá nhiều... chúng tôi có thể mở một cuộc điều tra theo cách tương tự như xe điện” ông phát biểu trên kênh BFM TV của Pháp.

Các công ty năng lượng gió của châu Âu đang vận động hành lang để được hỗ trợ nhiều hơn, cho rằng hàng nhập khẩu giá rẻ của Trung Quốc đang đẩy các nhà sản xuất tuabin của họ đến bờ vực phá sản.

Một số quan chức EU cho rằng động thái này có thể diễn ra trong tháng này như một phần trong các đề xuất rộng hơn nhằm thúc đẩy ngành công nghiệp điện gió của châu Âu.

Đây sẽ là động thái quan trọng thứ hai của EC chống lại Trung Quốc trong thời gian ngắn, sau khi chủ tịch EC Ursula von der Leyen cho biết vào tháng 9, Brussels sẽ xem xét các hành vi không công bằng trên thị trường xe điện.

Động thái nhằm kiểm soát doanh số bán xe điện ngày càng tăng của Trung Quốc ở châu Âu đã khiến Bắc Kinh phản ứng giận dữ, gọi đây là “hành động bảo hộ trắng trợn”.

Một quan chức cấp cao của EU cho biết “có đủ yếu tố” đảm bảo một cuộc điều tra tương tự đối với các bộ phận của tuabin gió. Nhưng quan chức này thừa nhận Brussels cũng đang lo ngại về những động thái trả đũa từ phía Trung Quốc.

Các cuộc thảo luận diễn ra trong bối cảnh có sắp có chuyến thăm Trung Quốc trong những ngày tới của Josep Borrell, người đứng đầu chính sách đối ngoại của EU và Kadri Simson, Ủy viên năng lượng của khối. Tới thời điểm này EC từ chối bình luận về nội dung trên.

Tuy nhiên, theo Thierry Breton, Ủy viên thị trường nội bộ của EU, vào tháng 9 đã có nhiều lời kêu gọi điều tra chống bán phá giá hoặc chống trợ cấp đối với tuabin gió sản xuất tại Trung Quốc.

Ông viết: “Các nhà sản xuất thiết bị gió của Trung Quốc đang thực hiện một chiến lược tích cực để thâm nhập thị trường châu Âu”, đồng thời cho biết thêm rằng các nhà sản xuất Trung Quốc đang cung cấp cho các nhà phát triển dự án châu Âu mức chiết khấu cao và tùy chọn chậm thanh toán lên đến ba năm.

Các nhà sản xuất tuabin gió hàng đầu của Trung Quốc bao gồm Goldwind, Envision, Mingyang và Windey.

Brussels đã áp đặt thuế quan đối với vải sợi thủy tinh của các công ty Trung Quốc, được sử dụng trong các cánh tuabin gió. Những lo ngại trong ngành rằng EU đã trở nên quá phụ thuộc vào công nghệ xanh của Trung Quốc đã tăng lên trong những năm gần đây.

WindEurope, một cơ quan thương mại của ngành công nghiệp châu Âu, cho biết hồi đầu năm nay: “Công nghệ sạch của khu vực sẽ được sản xuất bên ngoài châu Âu và châu Âu sẽ chỉ cần thay đổi sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga sang thiết bị năng lượng sạch của Trung Quốc”.

Để đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 và hạn chế hiện tượng nóng lên toàn cầu, cả Cơ quan Năng lượng Quốc tế và Cơ quan Năng lượng Tái tạo Quốc tế đều ước tính rằng công suất gió ngoài khơi sẽ cần vượt quá 2.000GW vào năm 2050. Hội đồng cho biết khoảng 8,8GW công suất gió ngoài khơi mới đã được bổ sung trên toàn thế giới vào năm 2022, sau khi bổ sung kỷ lục 21,1GW vào năm 2021.

Một quan chức cấp cao khác của EU cho biết bà von der Leyen đã bắt đầu ủng hộ chiến lược hỗ trợ ngành công nghiệp trong nước và ngăn chặn một số hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.

Họ nói: “Không có năng lực sản xuất của châu Âu, chúng tôi không có quyền kiểm soát”, đồng thời cho biết thêm rằng nếu không có các biện pháp, Thỏa thuận xanh về không phát thải vào năm 2050 của EU sẽ không thể được thực hiện.

Trong khi đó, Giles Dickson, giám đốc điều hành của WindEurope, cho biết các đề xuất rộng hơn nhằm thúc đẩy ngành này đang được Ủy ban và ngành “thảo luận tích cực”. “Bạn biết những công cụ khác mà các nhà sản xuất Trung Quốc có sẵn. Cũng như họ (EU) biết chúng tôi đang chống lại điều gì” ông nói mà không đề cập rõ ràng đến cuộc điều tra chống trợ cấp.

Các đề xuất rộng hơn được thiết lập để bao gồm hướng dẫn cho các quốc gia thành viên về việc cung cấp hỗ trợ tài chính trực tiếp cho ngành và cải thiện thiết kế đấu giá cho các trang trại gió.

TRUNG QUỐC THỐNG TRỊ THỊ TRƯỜNG

Trung Quốc đang nổi lên như một quốc gia thống trị trong lĩnh vực sản xuất điện gió toàn cầu, với việc các nhà sản xuất của nước này cung cấp gần 60% công suất lắp đặt trên toàn thế giới vào năm 2022.

Các số liệu do Hội đồng Năng lượng Gió Toàn cầu có trụ sở tại Brussels tổng hợp, báo hiệu rằng Trung Quốc đang chiếm thị phần vượt trội trong cả thị trường năng lượng gió và năng lượng mặt trời.

Goldwind của Trung Quốc, dẫn đầu thị trường nội địa, đứng thứ hai trên thị trường thế giới với 13% thị phần, sau Vestas của Đan Mạch với 14%.

Trong số 15 công ty hàng đầu thế giới, có 10 công ty đến từ Trung Quốc, bao gồm Envision đứng thứ năm với 9% thị phần và Mingyang Smart Energy đứng thứ sáu với 7%. Tổng cộng, Trung Quốc chiếm 56% công suất lắp đặt, nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Thị phần của nó đã tăng vọt từ mức 37% mà nó nắm giữ vào năm 2018.

Công ty Năng lượng tái tạo Siemens Gamesa của Tây Ban Nha đứng thứ ba với 10%, giảm từ mức 12% mà công ty này nắm giữ vào năm 2018. Thị phần chung của các công ty châu Âu đã giảm từ 55% năm 2018 xuống 42% vào năm 2022, sau đó bị Trung Quốc vượt qua vào năm 2020.

Chính phủ Trung Quốc đã đóng vai trò tích cực trong việc phát triển ngành sản xuất điện gió ngoài khơi của đất nước, không chỉ để giải quyết tình trạng thiếu điện và ô nhiễm không khí mà còn biến năng lượng tái tạo thành nền tảng cho tăng trưởng kinh tế.

Sự mở rộng của ngành được thúc đẩy bởi thông báo năm 2019 của chính phủ nước này kêu gọi các nhà cung cấp năng lượng kết nối cơ sở của họ với mạng lưới điện vào cuối năm 2021 để tận dụng mức giá mua hào phóng được đưa ra theo chương trình giá ưu đãi của chính phủ.

Kết quả là công suất điện gió ngoài khơi tích lũy của Trung Quốc đã tăng lên khoảng 31 gigawatt vào năm 2022, lần đầu tiên vượt qua châu Âu để giành vị trí số một toàn cầu. Công suất lắp đặt mới ở Trung Quốc trong cùng năm đó là khoảng 5 gigawatt, cao hơn gấp đôi so với châu Âu.

Kể từ đó, các nhà sản xuất Trung Quốc đã cải thiện khả năng cạnh tranh về chi phí bằng cách mở rộng quy mô, mở rộng kênh bán hàng ở châu Âu và Nhật Bản. Tua bin gió do Mingyang Smart Energy sản xuất đã được lắp đặt tại các trang trại gió ngoài khơi ở Ý vào năm 2022 và tại quận Toyama của Nhật Bản vào tháng 6 năm nay.

Châu Âu dẫn đầu về năng lượng gió bắt đầu từ những năm 2010, nhưng sự phát triển đã chậm lại do chi phí cao do lãi suất tăng và lạm phát. Siemens Gamesa Renewable Energy gặp khó khăn về tài chính và trở thành công ty con thuộc sở hữu hoàn toàn của Siemens Energy của Đức.

Và tại Mỹ, General Electric đã lỗ 773 triệu USD trong hoạt động kinh doanh năng lượng tái tạo trong nửa đầu năm nay.

Công ty nghiên cứu Wood Mackenzie của Anh cho biết trong một báo cáo: Các nhà sản xuất Trung Quốc có thể tăng thị phần của họ hơn nữa bằng cách tận dụng khả năng cạnh tranh về chi phí, điều này sẽ khiến các nhà phát triển và hoạch định chính sách gặp khó khăn trong việc từ chối các nhà cung cấp Trung Quốc.

Nhưng sự phụ thuộc ngày càng sâu sắc vào các nhà sản xuất Trung Quốc có thể làm tăng rủi ro về nguồn cung trong bối cảnh căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc ngày càng gia tăng.

Hoa Kỳ đã đặt ra mục tiêu đầy tham vọng là tăng công suất sản xuất điện gió ngoài khơi lên 110.000 MW vào năm 2050, tăng từ mức hàng chục MW hiện nay. Mục tiêu đến năm 2050 sẽ tương đương với công suất của 110 lò phản ứng hạt nhân.

Hoa Kỳ, vốn đã hạn chế nhập khẩu tấm pin mặt trời của Trung Quốc bằng thuế quan, có thể thực hiện bước đi tương tự đối với các tuabin gió của Trung Quốc.

Trong khi đó, Nhật Bản đã không thành công trong việc phát triển thị trường nội địa khi Mitsubishi Heavy Industries và Hitachi rút lui khỏi hoạt động sản xuất tuabin gió sau khi thua cuộc trong cuộc cạnh tranh với các đối thủ nước ngoài.

Chính phủ Nhật Bản hiện đang tăng cường nỗ lực thúc đẩy các nhà khai thác trong nước, với mục tiêu lắp đặt 30.000 đến 45.000 MW điện gió ngoài khơi vào năm 2040.

Toshiba sẽ hợp tác với GE để khởi động một nhà máy lắp ráp vỏ động cơ - bộ phận lắp ráp trung tâm của tuabin gió bao gồm máy phát điện và các bộ phận khác - vào năm 2026, mua sắm các bộ phận từ các công ty trong nước.