Ngân hàng Thế giới (WB) đã cắt giảm dự báo tăng trưởng của Trung Quốc và các nền kinh tế đang phát triển ở Đông Á trong năm tới, cảnh báo về triển vọng ảm đạm nhất trong 5 thập kỷ qua.

Những dự báo không mấy khả quan về năm 2024 của WB nhấn mạnh mối lo ngại ngày càng tăng về sự suy thoái của Trung Quốc và việc nó sẽ lan sang châu Á như thế nào.

Trích dẫn một loạt các chỉ số yếu kém của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, WB cho biết hiện họ dự kiến sản lượng kinh tế của Trung Quốc chỉ tăng 4,4% vào năm 2024, thấp hơn so với mức 4,8% được dự đoán trước đó.

Ngân hàng cũng hạ dự báo tăng trưởng GDP năm 2024 của các nền kinh tế đang phát triển ở Đông Á và Thái Bình Dương (bao gồm cả Trung Quốc) từ 4,8% (theo báo cáo tháng 4) xuống 4,5%.

Các báo cáo cho thấy, khu vực Đông Á - một trong những động lực tăng trưởng chính của nền kinh tế thế giới - sẽ chứng kiến tốc độ tăng trưởng chậm nhất kể từ cuối những năm 1960, không tính đến các sự kiện bất thường như đại dịch Covid-19, cuộc khủng hoảng tài chính châu Á và cú sốc dầu mỏ toàn cầu vào những năm 1970.

Ông Aaditya Mattoo, chuyên gia kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới tại Đông Á và Thái Bình Dương cảnh báo rằng tốc độ tăng trưởng chậm sẽ bị kéo dài nếu các chính phủ không bắt tay vào việc cải cách lĩnh vực một cách sâu sắc hơn. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi từ tăng trưởng dựa vào tài sản và đầu tư đang là thách thức đối với nhiều nền kinh tế đang phát triển ở châu Á.

“Tại một khu vực vốn phát triển mạnh nhờ thương mại và đầu tư vào sản xuất . . . thì chìa khóa quan trọng tiếp theo cho tăng trưởng sẽ đến từ việc cải cách lĩnh vực dịch vụ để khai thác cuộc cách mạng kỹ thuật số”, ông Mattoo lưu ý.

Nhu cầu toàn cầu suy yếu cũng đang gây thiệt hại cho kinh tế châu Á. Xuất khẩu hàng hóa giảm hơn 20% ở Indonesia và Malaysia, giảm hơn 10% ở Trung Quốc và Việt Nam so với quý 2/2022. Nợ hộ gia đình, doanh nghiệp và chính phủ gia tăng cũng hạ thấp triển vọng tăng trưởng.

Ngoài ra, không chỉ riêng Trung Quốc mà phần lớn châu Á đều bắt đầu bị ảnh hưởng bởi các chính sách công nghiệp và thương mại mới của Mỹ theo Đạo luật Giảm lạm phát và Đạo luật Khoa học & Chips.

Trong nhiều năm, căng thẳng thương mại Mỹ-Trung và thuế quan mà Washington áp đặt lên Bắc Kinh đã mang lại lợi ích cho Đông Nam Á, thúc đẩy nhu cầu nhập khẩu từ các nước khác trong khu vực, đặc biệt là Việt Nam. Nhưng việc đưa ra luật IRA và Chips vào năm 2022 – những chính sách đẩy mạnh sản xuất tại Mỹ và cắt giảm sự phụ thuộc nguồn cung vào Trung Quốc – đã tác động cả đến các nước Đông Nam Á, điển hình là thực trạng xuất khẩu sang Mỹ có xu hướng giảm dần.

“Toàn bộ khu vực từng được hưởng lợi từ căng thẳng thương mại Mỹ-Trung về mặt chuyển hướng thương mại thì giờ đây lại đang đối mặt với viễn cảnh tiêu cực đến từ chính xu hướng đó”, ông Aaditya Mattoo lưu ý.

Theo Ngân hàng Thế giới, xuất khẩu điện tử và máy móc từ Trung Quốc và các nước Đông Nam Á bao gồm Indonesia, Việt Nam, Philippines, Malaysia và Thái Lan đều đã bị ảnh hưởng sau khi chính sách của Tổng thống Mỹ Joe Biden có hiệu lực.

Để so sánh, thương mại của Mỹ với các quốc gia Canada và Mexico, vốn được miễn yêu cầu về hàm lượng nội địa kèm theo trợ cấp, đã không hề suy giảm

Trước sự phân biệt này, nhiều quốc gia Đông Nam Á đã bày tỏ sự bất bình. Doanh nghiệp Indonesia nhiều lần chỉ trích việc Mỹ loại trừ một cách không công bằng các khoáng sản quan trọng của nước này khỏi gói trợ cấp khổng lồ cho công nghệ xanh.

Indonesia nắm giữ trữ lượng nickel lớn nhất thế giới - rất quan trọng để sản xuất pin xe điện. Chính phủ nước này đang cố gắng đàm phán một điều khoản giúp xuất khẩu khoáng sản sang Mỹ đạt đủ điều kiện ưu tiên tương tự như Canada hay Mexico.

Các nhóm lobby ở Việt Nam cũng lập luận tương tự rằng Mỹ nên gia hạn ưu đãi tín dụng thuế xe điện cho Việt Nam, đặc biệt là sau khi hai nước chính thức nâng tầm Quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện. Mỹ là thị trường lớn nhất của Việt Nam, nhưng lượng hàng xuất khẩu đã giảm 19,1% từ tháng 1 đến tháng 8 năm nay, so với mức tăng 13,6% vào năm 2022.