Tàn phế vì làm pháo tự chế

Trong ba tháng cuối năm, Bệnh viện (BV) Hữu nghị Việt Đức đã tiếp nhận 21 nạn nhân bị tai nạn do pháo nổ, trong số đó có tới hơn 50% các nạn nhân còn nhỏ tuổi. Gần đây, trong tuần đầu năm 2025, BV cũng đã tiếp nhận 3 trường hợp nhập viện với chấn thương nặng do pháo tự chế phát nổ.

Trường hợp đầu tiên là bệnh nhân H.V.Đ. (nam, 41 tuổi, ở Hải Phòng). Khi đang chế tạo pháo thì bất ngờ thuốc pháo phát nổ khiến ông Đ. bị chấn thương. Ngày 7/1, bệnh nhân Đ. vào viện trong tình trạng tỉnh; hàm, mặt xây xát; mắt 2 bên đau, nhìn mờ; tay phải dập nát nhiều ngón, đầu chi xẹp tím lạnh... Kết quả phim chụp X-quang cho thấy, bệnh nhân bị gãy xương các đốt ngón 4, 5 tay phải. Sau đó, bệnh nhân được mổ cấp cứu, sửa mỏm cụt ngón 3, 4 và 5, xử lý vết thương phần mềm ở tay. Hiện tại, bệnh nhân Đ. đang tiếp tục được theo dõi và điều trị tại khoa Phẫu thuật chấn thương chung của BV.

Trường hợp thứ hai là bệnh nhân N.Q.T. (nam, 15 tuổi, ở Hà Nội). Ngày 7/1, T. cùng bạn tự chế tạo pháo. Trong khi bạn cạo bột từ hộp que diêm thì T. lấy bột đã cạo từ hộp que diêm để đốt. Trong lúc phát nổ chỉ có T. bị chấn thương còn người bạn may mắn không sao. Ngay sau đó, T. được người nhà chuyển đến bệnh viện huyện sơ cứu, sau đó, được chuyển lên BV Hữu nghị Việt Đức.

Bác sĩ Đoàn Lê Vinh, Khoa Phẫu thuật chấn thương chung, BV Hữu nghị Việt Đức cho biết, bệnh nhân T. vào viện trong tình trạng hàm, mặt sưng nề; giảm thị lực mắt phải, chấn thương đụng dập nhãn cầu và tổ chức hốc mắt phải. Ngoài ra, tay trái của bệnh nhân cũng bị dập nát 4 ngón, bị lóc da. Phim chụp X-quang cho thấy, bệnh nhân bị gãy phức tạp nhiều xương bàn tay trái. Bệnh nhân đã được mổ cấp cứu, sửa mỏm cụt ngón 1 đến 4, xử lý da lóc bàn tay và chuyển sang BV Mắt T.Ư để xử lý chấn thương mắt.

Trước đó, ngày 5/1, BV Hữu nghị Việt Đức cũng tiếp nhận bệnh nhân D.T.H. (nam, 15 tuổi, ở tỉnh Hải Dương) bị đa chấn thương do chế tạo pháo. H. cùng bạn mua bột về chế tạo pháo, trong lúc chế tạo thì đột nhiên phát nổ. Bệnh nhân vào viện trong tình trạng đa chấn thương, bàn tay phải dập nát 4 ngón. Ngoài ra, bệnh nhân còn có vết thương gan bàn tay, đứt gân ngón tay...

Cứ đến thời điểm giáp Tết, tình trạng buôn bán, tàng trữ, chế tạo, sử dụng trái phép các loại pháo nổ lại diễn ra phức tạp. Đã có nhiều vụ tai nạn thương tâm xảy ra do tự chế pháo nổ, chủ yếu là thanh thiếu niên học cách chế tạo pháo từ mạng xã hội. PGS, TS Nguyễn Mạnh Khánh, Phó Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, cho hay: “Trong rất nhiều trường hợp chúng tôi gặp các cháu trong tình trạng đa chấn thương, có thể dập nát cả hai tay, dập nát hai đùi, mất dương vật, vết thương hỏa khí, vết thương thành bụng, vỡ hoặc thủng ruột non... Với những chấn thương ngực thì có thể gây ra gãy xương sườn, rồi trường hợp tràn máu, tràn khí màng phổi. Hoặc có những cháu bị đa chấn thương trên mặt, gãy xương hàm hoặc thậm chí ảnh hưởng đến mắt, hỏng mắt, để lại di chứng nặng nề cho người bệnh”.

Theo Bộ Y tế, tại Bệnh viện Nhi đồng 2 (Thành phố Hồ Chí Minh) những ngày cận Tết, liên tiếp các trường hợp bỏng do pháo nổ nhập viện. Như trường hợp một bé trai bị dập nát bàn tay và gãy ngón vì chơi pháo diêm. Hay một nhóm thanh, thiếu niên mua vật liệu tự chế về nhà tự chế pháo, các hóa chất kích nổ khiến 1 trường hợp tử vong. Các trường hợp còn lại được đưa đến Bệnh viện

Chợ Rẫy. Các trường hợp nhập viện trong tình trạng bị bỏng do thuốc pháo từ 31 - 50%. Bệnh viện Chợ Rẫy Thành phố Hồ Chí Minh đã bật chế độ báo động đỏ toàn viện, huy động các chuyên khoa liên quan như Chấn thương chỉnh hình, Ngoại tiết niệu, Nội phổi, Phỏng và phẫu thuật - tạo hình… hội chẩn, phối hợp điều trị cho các bệnh nhân tai nạn do pháo.

Hay tại tỉnh Khánh Hòa, trong vòng chưa tới 1 tháng đã xảy ra 7 trường hợp bị thương nặng do tự chế pháo nổ phải vào BV Đa khoa tỉnh Khánh Hòa điều trị. Như trường hợp của em B.G.N, 10 tuổi, ở phường Cam Nghĩa, thành phố Cam Ranh, được gia đình đưa vào BV cấp cứu với nhiều vết thương phức tạp, nguy hiểm. Bàn tay trái của N. mất xương, bong điểm bám gân nhiều đốt, bỏng da mi, bỏng kết mạc mắt bên trái, xây xát nhiều nơi vùng mặt. Các bác sĩ đã cắt lọc, khâu vết thương, kết nối xương bằng đinh.

Tổng hợp các vụ tai nạn thương tâm do pháo tự chế của các ngành chức năng, trong vòng 1 tháng trở lại đây cho thấy, trên toàn quốc đã xảy ra 14 vụ tai nạn về pháo, làm 5 người tử vong, 26 người bị thương. Điển hình như ngày 7/12/2024, tại Quảng Bình, Bệnh viện Hữu nghị Việt Nam - Cuba Đồng Hới tiếp nhận 4 học sinh nhập viện cấp cứu do tai nạn liên quan đến pháo nổ. Ngày 31/12/2024, tại Kon Tum, một vụ nổ nghi do pháo nổ khiến 3 người bị thương nặng. Ngày 3/1/2025, tại Gia Lai, một vụ tự chế pháo gây cháy nổ, 4 học sinh bị thương, nhập viện cấp cứu…

Năm nào cũng vậy, cứ vào thời điểm gần Tết, các vụ tai nạn liên quan pháo tự chế lại gia tăng, để lại hậu quả đáng tiếc, có những trường hợp phải chịu thương tổn suốt đời như cụt tay, bỏng nặng ở vùng mặt, mất thị lực…, thậm chí ảnh hưởng đến tính mạng. Vì vậy, các bác sĩ khuyến cáo: Người dân cần chấp hành các quy định của pháp luật về quản lý và sử dụng pháo nổ; không tự ý chế tạo thuốc nổ, pháo nổ, gây nguy hại cho bản thân và xã hội. Đồng thời các lực lượng chức năng, nhà trường cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật nhằm nâng cao nhận thức, hiểu biết về những nguy hại của pháo nổ, thuốc nổ cho người dân, đặc biệt là đối với học sinh.

Nhiều người tự mua vật dụng chế tạo pháo nổ.

Phức tạp tình trạng thanh thiếu niên, học sinh tự chế tạo pháo nổ

Chỉ trong 10 ngày thực hiện đợt cao điểm tấn công trấn áp tội phạm, bảo đảm an ninh, trật tự Tết Nguyên đán Ất Tỵ năm 2025, chỉ riêng Công an tỉnh Đăk Lăk đã phát hiện 150 trường hợp chế tạo pháo nổ, trong đó có tới 137 trường hợp là học sinh phổ thông. Thu giữ hơn 50 kg hóa chất dùng để chế tạo pháo, gần nửa kg thuốc nổ đã trộn sẵn cùng hơn 500 viên pháo đã thành phẩm. Ngoài ra vận động học sinh giao nộp thêm gần một nghìn quả pháo cùng gần 40 kg hóa chất chế tạo pháo.

Các bác sĩ đã khuyến cáo, tai nạn pháo nổ thường gây đa chấn thương, ảnh hưởng nặng nề đến thể chất và tinh thần cho nạn nhân. Tuy là pháo tự chế nhưng sức công phá và nhiệt tỏa ra không khác gì một quả bom. Theo các chuyên gia, nguyên liệu chính để chế tạo một quả pháo nổ là diêm và thuốc pháo. Chỉ cần một va chạm mạnh hay ma sát trong quá trình trộn các hóa chất là lập tức có thể gây cháy nổ dẫn đến những hậu quả nặng nề.

Thế nhưng, chỉ cần tìm từ khóa pháo tự chế, hàng loạt kết quả giật mình được tìm thấy trên mạng xã hội như tại nhóm thu hút hàng nghìn người tham gia này có tên “Hội đam mê chế pháo”. Các hoạt động giới thiệu mua bán nguyên vật liệu pháo nổ diễn ra một cách công khai từ dây cháy đến pháo trái. Còn trên mạng xã hội, nhiều video hướng dẫn tự chế pháo nổ cũng hoạt động nhộn nhịp trong giai đoạn này. Nguy hiểm hơn cả, các hóa chất như kali nitrat, lưu huỳnh được nhiều địa chỉ rao bán, hướng dẫn. Các chuyên gia hóa học cho biết, các hóa chất này rất nguy hiểm chỉ cần lượng nhỏ cũng gây cháy nổ.

Tự chế pháo là hành vi pháp luật nghiêm cấm. Nhiều chế tài cho các hoạt động liên quan đến pháo nổ đã được ban hành. Nhưng các hành vi vi phạm vẫn còn tiếp diễn, thậm chí là ở lứa tuổi vị thành niên. Ngoài việc giám sát chặt các hành vi của trẻ em. Các chuyên gia cũng cho rằng, cơ quan chức năng cần ngăn chặn các video lan truyền hướng dẫn chế tạo pháo nổ, bởi trẻ hiện đang tiếp cận dễ dàng và học theo nhưng chưa lường hết hậu quả của các hoạt động tự chế pháo nổ này.

Trước tình trạng pháo tự chế diễn ra tràn lan, các cơ quan chức năng hiện đang tăng cường rà soát, vận động các gia đình chú ý hành vi con trẻ mua bán, tàng trữ hóa chất chế tạo pháo nổ.