Khủng hoảng kinh tế của Bắc Kinh trở nên tồi tệ hơn sau khi Trung Quốc rơi vào tình trạng giảm phát. Quốc gia này đang phải vật lộn để đáp ứng kỳ vọng về sự phục hồi mạnh mẽ sau khi thoát khỏi tình trạng lockdown kéo dài do COVID-19.

Nhưng liệu giá giảm có tác động vượt ra ngoài biên giới Trung Quốc, ở những nơi mà rủi ro lớn hơn vẫn là một thời kỳ lạm phát cao kéo dài sẽ kéo dài? Các nhà phân tích kinh tế vẫn có cái nhìn khá lạc quan về việc này.

GIẢM PHÁT CÓ THỂ CHỈ LÀ... TẠM THỜI

Giảm phát chủ yếu là một mối lo ngại khi nó phổ biến và gây ra bởi các doanh nghiệp tuyệt vọng, tìm cách bán hàng cho những người tiêu dùng không muốn hoặc không thể mua vì họ đã rơi vào thời kỳ khó khăn. Nói một cách đơn giản là cung lớn hơn cầu.

Tuy nhiên, đây không phải là phản ánh thực tế của nền kinh tế của Trung Quốc. Sự phục hồi kinh tế sau khi mở cửa trở lại đã gây thất vọng; khu vực bất động sản vẫn là một mối đe dọa tiềm tàng khi Country Garden - một ông lớn bất động sản - cũng đang đứng trên bờ vực phá sản ngay khi vụ Evergrande vẫn còn đang để lại những di chứng nặng nề.

Duncan Wrigley, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Pantheon Macroeconomics, cho biết: “Sự phục hồi tiêu dùng của Trung Quốc vẫn còn yếu và không đồng đều, nhưng điều này khác xa với tình trạng giảm phát kiểu Nhật Bản”.

Mặc dù giá tiêu dùng của Trung Quốc giảm 0,3% trong năm tính đến tháng 7, nhưng chi phí cũng giảm nhẹ vào năm 2021. Hiện tại cũng như về lâu dài, tình trạng giảm phát có vẻ là tạm thời — nhiều hơn là kết quả của các tác động cơ bản hơn là bất kỳ vấn đề sâu xa nào.

Chỉ riêng trong tháng 7, giá đã tăng 0,2% và chúng đã tăng 0,5% trong 7 tháng đầu năm 2023. Giảm phát được đo lường phát sinh do giá – đặc biệt là thịt lợn, đã giảm giá 26% trong 12 tháng qua — không tăng với tốc độ đã thấy trong năm 2022, khi Trung Quốc phải chịu đựng một số đợt phong tỏa lớn.

Neil Shearing, nhà kinh tế trưởng của Capital econom, cho biết sự gia tăng lạm phát cơ bản - loại trừ lương thực và năng lượng, và được coi là thước đo tốt hơn cho áp lực giá cơ bản - từ 0,4% trong tháng 6 lên 0,8% trong tháng 7 cho thấy dấu hiệu giảm phát sẽ không kéo dài ở Trung Quốc. Ông nói: “Nếu nhu cầu suy yếu lâu dài xuất hiện trong dữ liệu lạm phát, nó cũng sẽ xuất hiện trong các chỉ số cốt lõi.

KHÓ CÓ THỂ "LÂY LAN"

Thế giới - ngoại trừ Trung Quốc - dường như đã phải hứng chịu sự bùng nổ lạm phát trong vài năm qua. Trong khi tốc độ tăng giá cao ở hầu hết các quốc gia, nhưng nguyên nhân tại mỗi quốc gia lại có sự khác nhau rõ rệt.

Giá tăng do sự sụt giảm trong chuỗi cung ứng toàn cầu có thể là phổ biến. Nhưng chúng đã được khuếch đại ở Mỹ bởi sự tăng trưởng nhu cầu tiêu dùng cực kỳ mạnh mẽ. Nhu cầu gia tăng sau một đợt mở rộng tài khóa lớn vào năm 2020 và 2021, khi cả chính quyền Trump và Biden đều có các khoản hỗ trợ bằng tiền đến các hộ gia đình để chống lại cuộc khủng hoảng COVID-19.

Nhu cầu mạnh không còn là vấn đề ở châu Âu và các nền kinh tế mới nổi. Những khu vực này này phải chịu đựng nhiều hơn từ cuộc xung đột Ukraine - Nga. Ở châu Âu, khó khăn đến từ giá khí đốt tự nhiên tăng cao. Ở các nước nghèo hơn, giá lương thực cũng như năng lượng cao hơn đã gây ra sự gia tăng rộng hơn về mức giá.

Paul Donovan, nhà kinh tế trưởng của UBS, cho biết, trong trường hợp Trung Quốc giảm phát, áp lực giá cả có thể là “cực kỳ cục bộ”.

GIẢM PHÁT CỦA TRUNG QUỐC LẠI LÀ TIN TỐT VỚI CHÂU ÂU

Vấn đề lạm phát, đặc biệt là ở châu Âu và các nền kinh tế mới nổi, là chi phí nhập khẩu cao hơn, làm giảm mức sống và châm ngòi cho một quá trình mà các công ty trong nước cố gắng bảo vệ tỷ suất lợi nhuận của họ bằng cách tăng giá và người lao động phải vật lộn để bắt kịp.

Giá hàng hóa xuất xưởng của Trung Quốc trong tháng 7 thấp hơn 4,4% so với một năm trước đó. Ở một mức độ nhỏ, điều này có ảnh hưởng tới các quốc gia nhập khẩu.

Các nước châu Âu sẽ được hưởng lợi từ nền kinh tế Trung Quốc yếu hơn, ít cạnh tranh hơn đối với nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên khi nước này điều chỉnh để từ bỏ nguồn cung cấp của Nga.

Tất nhiên, sẽ là sai lầm nếu cho rằng mọi người đều được hưởng lợi (ít nhất là một chút) từ một nền kinh tế yếu kém của Trung Quốc.

VIỆT NAM CHỊU TÁC ĐỘNG THẾ NÀO?

Theo Chứng khoán KB Việt Nam (KBSV), kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại sẽ tác động tới Việt Nam. Sự suy yếu trong nhu cầu tiêu dùng tại Trung Quốc tác động tới đà hồi phục của kinh tế toàn cầu, từ đó tạo áp lực giảm giá lên nhiều hàng hóa.

Trong năm 2022, Trung Quốc tiếp tục là đối tác thương mại lớn nhất và là thị trường xuất khẩu lớn thứ hai của Việt Nam, trong khi Việt Nam tiếp tục là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc trong khu vực ASEAN. Nhu cầu yếu sẽ làm ảnh hưởng tới các ngành nghề có tỷ lệ xuất khẩu cao sang Trung Quốc như gỗ, giấy, rau củ.

Thêm vào đó, việc đồng Nhân dân tệ (CNY) giảm giá mạnh cũng đang gây áp lực lên hoạt động thương mại 2 nước khi mà áp lực nhập siêu từ Trung Quốc gia tăng do hàng hoá nhập khẩu từ Trung Quốc trở nên rẻ hơn. Các sản phẩm bị ảnh hưởng như hàng nông lâm thủy sản, đồ nội thất, sắt thép, vật liệu xây dựng… Đồng thời, tỷ giá trong nước cũng chịu áp lực tăng từ diễn biến giảm sâu của CNY.

Tuy nhiên, sự suy yếu của kinh tế Trung Quốc cũng phần nào làm giảm rủi ro lạm phát trên toàn cầu nói chung và Việt Nam nói riêng, tạo điều kiện cho các chính sách tiền tệ nới lỏng và chính sách tài khóa hỗ trợ kinh tế phục hồi.

Cũng theo KBSV, quá trình chuyển dịch nền kinh tế của Trung Quốc sẽ làm xáo trộn chuỗi giá trị và cung ứng trên toàn cầu, bên cạnh các yếu tố thuộc về cấu trúc và rủi ro địa chính trị còn dai dẳng sẽ là động cơ để các nhà sản xuất tìm kiếm các thị trường mới để đặt nhà máy sản xuất, trong đó có Việt Nam. Đi kèm với sự tập trung vào các ngành công nghệ cao, các lĩnh vực chế biến chế tạo và công nghiệp nặng sẽ dần bị thu hẹp sẽ là điều kiện cho Việt Nam có thể mở rộng và tiếp tục duy trì tăng trưởng khi tỷ trọng sản xuất hàng xuất khẩu với nhóm đối tượng này là tương đối lớn.

Theo Dhaval Joshi, chiến lược gia trưởng tại BCA Research, Trung Quốc đã đóng góp 40% vào tốc độ tăng trưởng toàn cầu trong 10 năm qua. Bất kỳ rắc rối kinh tế nào ở Bắc Kinh sẽ ảnh hưởng đến cả thế giới.

Tuy nhiên, hiện tại, hậu quả từ giảm phát của Trung Quốc có vẻ có thể kiểm soát được đối với cả bản thân nước này và phần còn lại của thế giới.