Thời gian gần đây, thông tin về việc Apple mở rộng sản xuất ra Đông Nam Á và Ấn Độ liên tục xuất hiện. Trên thực tế, đích thân Tim Cook đã vừa có chuyến thăm tới một số nước Đông Nam Á đồng thời ông cũng thể hiện rõ những dự định, kế hoạch lớn ở thị trường Ấn Độ.

Tuy nhiên, theo Nikkei nhận định, điều đó không đồng nghĩa với việc Apple sẽ cắt giảm mối quan hệ với Trung Quốc. Dường như “nhà Táo” đang nỗ lực cân bằng giữa yếu tố địa chính trị và kinh doanh tại thị trường tỷ dân.

Hiện tại, theo một phân tích của Nikkei về danh sách các nhà cung cấp chính thức mới nhất của Apple thì công ty này vẫn đang tăng cường các nhà cung cấp có trụ sở tại Trung Quốc và các địa điểm sản xuất tại Trung Quốc vào năm 2023 trong khi sử dụng ít nhà cung cấp hơn từ Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc.

52 NHÀ CUNG ỨNG

Apple công bố danh sách chính thức các nhà cung cấp cho tất cả các sản phẩm của mình hầu như hàng năm. Phiên bản mới nhất bao gồm 187 công ty và đại diện cho 98% hoạt động mua sắm của công ty cho năm tài chính 2023.

Các nhà cung cấp Trung Quốc đã hình thành là nhóm nhà cung cấp lớn nhất của Apple kể từ năm 2020 và số lượng của họ đã tăng lên 52 vào năm ngoái từ 48 vào năm 2022. Số lượng cơ sở sản xuất hoặc phát triển ở Trung Quốc – bao gồm cả những cơ sở thuộc sở hữu của các công ty trong và ngoài nước – đã tăng 10 đến 286.

Đáng nói, mối quan hệ sâu sắc hơn với Trung Quốc xuất hiện khi Apple cũng tăng tốc chuyển dịch chuỗi cung ứng sang Đông Nam Á trong bối cảnh cuộc chiến công nghệ Mỹ-Trung đang diễn ra.

Số lượng nhà cung cấp của Apple hoạt động tại Việt Nam đã tăng 40% lên 35 vào năm ngoái, trong khi con số ở Thái Lan tăng khoảng 1/3 lên 24. Số lượng nhà cung cấp ở Ấn Độ vẫn ở mức 14, trong đó tập đoàn địa phương Tata Group lần đầu tiên lọt vào danh sách các nhà cung cấp hàng đầu. Tập đoàn này cung cấp vỏ iPhone và sự hiện diện của họ trong chuỗi cung ứng dự kiến ​​​​sẽ tăng lên khi họ mua lại một nhà máy lắp ráp iPhone ở Bangalore từ Wistron.

Nhưng theo Nikkei, dấu chân ngày càng tăng ở Ấn Độ và Đông Nam Á của Apple không nhất thiết dẫn đến việc giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc.

Phân tích của Nikkei Asia cho thấy khoảng 37% trong số 35 nhà cung cấp tại Việt Nam đến từ Trung Quốc và Hồng Kông, bao gồm nhà lắp ráp AirPods Luxshare và Goertek, nhà lắp ráp iPad BYD. Cả ba đều đã mở rộng năng lực sản xuất trong nước để phục vụ Apple.

Các nhà cung cấp khác của Trung Quốc lần đầu tiên lọt vào danh sách các nhà cung cấp hàng đầu của Apple vào năm ngoái, bao gồm San'an Optoelectronics, công ty sản xuất đèn LED và gallium nitride, Baoji Titanium Industry, nhà cung cấp titan và niken có trụ sở chính tại Thiểm Tây, và Jiuquan Iron & Steel, một công ty kim loại nhà nước.

Các nhà cung cấp Đài Loan vẫn giữ vị thế là nhóm lớn thứ hai trong chuỗi cung ứng của Apple, tiếp theo là các nhà cung cấp từ Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc.

Chiến lược của Apple trái ngược với chiến lược của các công ty cùng ngành của Mỹ như Dell, vốn nhằm mục đích loại bỏ tất cả các chip và linh kiện do Trung Quốc sản xuất hay như HP, vốn đã yêu cầu các nhà cung cấp xây dựng năng lực ở Đông Nam Á và Mexico.

Có lẽ hơn bất kỳ công ty Mỹ nào khác, Apple đang đi trên dây. Không chỉ chiếm một phần đáng kể trong chuỗi cung ứng ở quốc gia châu Á này, doanh thu của Apple từ Trung Quốc đại lục - thị trường điện tử tiêu dùng lớn nhất thế giới - vẫn chiếm 17% tổng doanh thu trong quý tháng 12.

Giám đốc điều hành Apple Tim Cook gần đây đã đóng vai trò đại sứ cho các hoạt động của gã khổng lồ công nghệ Mỹ tại châu Á-Thái Bình Dương.

Vào tháng 3, ông bắt đầu chuyến thăm Trung Quốc kéo dài một tuần, trong đó ông không chỉ gặp gỡ các giám đốc điều hành của các nhà cung cấp chính như nhà lắp ráp iPad BYD và nhà sản xuất vật liệu thủy tinh Lens Technology mà còn với các quan chức cấp cao của Trung Quốc.

Ông đã tham gia một buổi lễ khai trương một cửa hàng hàng đầu ở Thượng Hải và tuyên bố mở rộng trung tâm nghiên cứu và phát triển của Apple tại đó. Theo hãng truyền thông nhà nước China Daily, Cook cũng nhấn mạnh vai trò của Trung Quốc đối với thành công của Apple. Vị CEO này nói rằng: “Không có chuỗi cung ứng nào trên thế giới quan trọng đối với chúng tôi hơn Trung Quốc”.

NHỮNG TÍNH TOÁN

Apple đang phải đối mặt với những tai ương địa chính trị ngày càng gia tăng ở Trung Quốc. Năm ngoái, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mao Ning cho biết iPhone có thể có những lo ngại về an ninh mặc dù không công khai xác nhận rằng các cơ quan trung ương và chính phủ Trung Quốc đã chặn việc sử dụng điện thoại này.

Huawei, đối thủ hàng đầu của Apple trong phân khúc điện thoại cao cấp của Trung Quốc, tuần trước đã giới thiệu dòng Pura 70 hàng đầu mới nhất của mình, sau khi bất ngờ ra mắt dòng Mate 60 Pro – được sản xuất bằng chip nội bộ – vào nửa cuối năm ngoái.

Sự trở lại của Huawei có thể sẽ gây áp lực lên Apple cũng như các đối thủ điện thoại cao cấp Oppo và Vivo tại Trung Quốc. Dữ liệu của Counterpoint cho thấy, các lô hàng của Huawei tại thị trường quê nhà trong quý đầu tiên của năm 2024 đã tăng 69,7% so với một năm trước đó, trong khi Apple giảm 19,1%.

Dữ liệu IDC cho thấy, trên toàn cầu, doanh số bán hàng của Apple trong quý đầu tiên năm nay đã giảm gần 10%, mức giảm sâu hơn so với những gì các công ty cùng ngành như Samsung và Xiaomi đã trải qua.

Vài tuần sau chuyến thăm Trung Quốc, Cook tiếp tục con đường ngoại giao với chuyến công du qua Đông Nam Á, tới Việt Nam, Indonesia và Singapore.

Apple cho biết họ sẽ tăng chi tiêu cho các nhà cung cấp tại Việt Nam, xem xét sản xuất tại Indonesia và đầu tư hơn 250 triệu USD vào văn phòng tại Singapore để "cung cấp không gian cho sự phát triển và vai trò mới trong trí tuệ nhân tạo cũng như các chức năng quan trọng khác".

Karen Ma Li-Yen, giám đốc hợp tác các khu vực mới nổi tại IEK Consulting cho biết Apple có thể sẽ tiếp tục hợp tác với các nhà cung cấp Trung Quốc vì họ hy vọng đạt được sự cân bằng địa chính trị và vì các công ty này có thể cung cấp các giải pháp hiệu quả về mặt chi phí.

Ma nói: “Apple có một số cân nhắc về địa chính trị và họ phải tiếp tục hợp tác với các nhà cung cấp có trụ sở tại Trung Quốc, vì Huawei đang có những dấu hiệu trở lại mạnh mẽ. Nếu Apple hy vọng tiếp tục bảo đảm thị trường Trung Quốc, họ phải chia sẻ một số lợi ích với các nhà cung cấp Trung Quốc. Nhưng, không phải tất cả đều liên quan đến các yếu tố địa chính trị. Rất nhiều nhà cung cấp Trung Quốc có thể cung cấp các linh kiện chất lượng với mức giá hợp lý”.

Ma, cũng là một chuyên gia về Đông Nam Á, cho biết các nhà cung cấp của Apple không có khả năng từ bỏ hoạt động sản xuất tại Trung Quốc mà sẽ đẩy mạnh sản xuất bên ngoài nước này. “Việt Nam và Thái Lan hiện là điểm đến phổ biến nhất của các công ty công nghệ và nhà cung cấp của họ. Tuy nhiên, Việt Nam gần đây chứng kiến ​​số lượng công ty chuyển đến đây gia tăng đáng kể, dẫn đến hạn chế về điện và lao động. Điều này khiến Thái Lan trở thành một lựa chọn thay thế ngày càng hấp dẫn".

Trong khi đó, Ấn Độ là quốc gia đông dân nhất thế giới và là thị trường lớn cho các nhà sản xuất thiết bị điện tử, nhưng đầu tư vẫn chưa tăng mạnh. Về đầu tư nước ngoài, Ma cho biết, chỉ có các nhà lắp ráp thiết bị đang tăng cường sản xuất tại nước này, trong khi nhiều nhà sản xuất linh kiện và mô-đun điện tử vẫn đang trong trạng thái chờ xem.

Một giám đốc điều hành chuỗi cung ứng iPhone có công ty đầu tư vào Nam Á cho biết: “Apple đã và đang thúc ép rất nhiều các nhà cung cấp linh kiện đến Ấn Độ. Nhưng lực kéo không đủ để vượt qua những thách thức và sự phức tạp mà các nhà cung cấp sẽ phải đối mặt trong nước. Sẽ mất nhiều thời gian hơn chúng ta nghĩ để có một hệ sinh thái mới ở Ấn Độ”.

Annabelle Hsu, nhà phân tích công nghệ IDC chuyên về chuỗi cung ứng cũng nhận thấy động thái tương tự. Hsu cho biết: "Nhìn chung, Trung Quốc vẫn có chuỗi cung ứng hoàn chỉnh nhất thế giới cho máy tính xách tay và điện thoại thông minh.

Trung Quốc vẫn là trung tâm cung cấp linh kiện và phụ tùng chính cho máy tính xách tay và điện thoại. Tuy nhiên, trong khi đa dạng hóa là xu hướng toàn cầu ngày càng tăng, nguồn cung đang dịch chuyển chuỗi cung ứng vẫn là một quá trình phức tạp cần có thời gian”.