Thị trường tài chính Việt Nam trong tháng 5 tiếp tục trải qua những biến động đáng chú ý, khi tỷ giá USD/VND leo thang và mặt bằng lãi suất huy động duy trì xu hướng giảm. Những chuyển động này phản ánh áp lực từ bên ngoài đang gia tăng, trong khi nhu cầu vốn trong nước dần phục hồi, đặt ra nhiều ẩn số cho chính sách tiền tệ nửa cuối năm.

ĐỒNG USD SUY YẾU TẠO DƯ ĐỊA CHO TỶ GIÁ HẠ NHIỆT

Tháng 5, thị trường tiền tệ Việt Nam chứng kiến đợt biến động mạnh khi tỷ giá USD/VND trên thị trường liên ngân hàng tăng vọt, lập đỉnh lịch sử tại 26.029 VND/USD vào ngày 29/5, trước khi khép lại tháng ở mức 26.008 VND/USD – tương đương mức tăng 2,2% so với đầu năm.

Theo nhận định từ các chuyên gia của Chứng khoán MB (MBS), nguyên nhân chủ yếu đến từ đà phục hồi mạnh mẽ của đồng bạc xanh trên thị trường quốc tế, nhờ chỉ số DXY tiếp tục đi lên nhờ các tín hiệu tích cực trong đàm phán thương mại giữa Mỹ và các đối tác lớn như Anh và Trung Quốc.

Tuy nhiên, kể từ ngày 19/5, những bất ổn kinh tế tại Mỹ bắt đầu kìm hãm đà tăng của đồng USD. Việc Moody’s hạ xếp hạng tín nhiệm quốc gia, GDP quý 1 giảm 0,2%, tiêu dùng suy yếu và sản xuất công nghiệp đi xuống.

Thêm vào đó, các tuyên bố cứng rắn từ Tổng thống Trump, trong đó có đe dọa áp thuế 50% lên hàng hóa EU và 25% lên iPhone, đã phủ bóng bất ổn lên triển vọng thương mại toàn cầu. Dù vậy, quyết định lùi thời hạn áp thuế EU tới ngày 9/7 đã phần nào xoa dịu căng thẳng, giúp USD phục hồi nhẹ về cuối tháng.

Tại thị trường nội địa, tỷ giá tiếp tục chịu áp lực gia tăng khi nhu cầu ngoại tệ lên cao trong mùa cao điểm nhập khẩu. Đặc biệt, Kho bạc Nhà nước đã tích cực gom mua ngoại tệ từ các ngân hàng thương mại, với khối lượng lên tới 250 triệu USD trong tháng 5, nâng tổng lượng mua từ đầu năm lên gần 1,6 tỷ USD.

Trên thị trường tự do, tỷ giá USD/VND cũng leo lên mức 26.310 VND/USD, trong khi tỷ giá trung tâm do Ngân hàng Nhà nước niêm yết đạt 24.978 VND/USD, lần lượt tăng 2,2% và 2,6% so với đầu năm.

Theo MBS, tỷ giá trong năm nay được dự báo sẽ tiếp tục đối mặt với nhiều sức ép khi đồng USD được kỳ vọng giữ vững vị thế nhờ chính sách thương mại bảo hộ và mặt bằng lãi suất cao tại Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh Fed dự kiến chỉ giảm lãi suất hai lần trong năm.

Bên cạnh đó, những rủi ro xoay quanh chiến tranh thuế quan đối ứng có thể tạo ra tác động đáng kể lên tỷ giá USD/VND, ảnh hưởng đến hoạt động xuất khẩu, dòng vốn FDI và khả năng cung ứng ngoại tệ cho nền kinh tế.

Số liệu mới nhất từ Tổng cục Thống kê cho thấy, trong 5 tháng đầu năm 2025, cán cân thương mại hàng hóa đạt thặng dư 4,67 tỷ USD, trong khi vốn FDI giải ngân đạt 8,9 tỷ USD.

"Trong trường hợp 2 bên đàm phán thành công để giảm mức thuế sẽ đóng góp đáng kể vào việc ổn định tỷ giá, lãi suất, cũng như củng cố các hoạt động mũi nhọn của nền kinh tế như xuất khẩu, thu hút FDI...", báo cáo cho hay.

Ở góc nhìn khác, FiinRatings đánh giá rằng tỷ giá USD/VND vẫn đang neo ở mức cao do nhu cầu USD trong nước tăng đột biến, đặc biệt từ khu vực doanh nghiệp và Kho bạc Nhà nước khiến nguồn cung ngày càng eo hẹp.

Trong nỗ lực đẩy mạnh nhập khẩu nguyên vật liệu, các doanh nghiệp đã tăng tốc hoàn tất đơn hàng trước thời hạn 90 ngày và dự trữ hàng cho mùa cao điểm, khiến nhu cầu ngoại tệ tăng mạnh.

Tính riêng trong 5 tháng đầu năm, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa đạt 175,6 tỷ USD, tăng 17,5% so với cùng kỳ năm trước, với nhóm hàng tư liệu sản xuất chiếm tới 93,8%. Nhập khẩu từ Mỹ cũng tăng lên 7,2 triệu USD, tăng 25% so với cùng kỳ, phần nào nhằm giảm thiểu rủi ro từ các rào cản thuế quan.

Cùng lúc đó, Kho bạc Nhà nước vẫn đều đặn tổ chức mua USD nhằm thực hiện nghĩa vụ trả nợ nước ngoài, khiến nguồn cung ngoại tệ trên thị trường thêm thắt chặt. Từ đầu năm đến nay, Kho bạc Nhà nước đã thực hiện 10 đợt chào mua ngoại tệ với tổng quy mô gần 1,8 tỷ USD, trong đó các đợt từ tháng 3 đến tháng 5 có quy mô lớn, từ 100–300 triệu USD mỗi đợt.

Việc Kho bạc Nhà nước đấu thầu mua USD trong bối cảnh đồng bạc xanh vẫn ở mức cao đã góp phần tiếp sức cho đà tăng tỷ giá USD/VND. Dù trong tháng 5, tỷ giá có ghi nhận xu hướng giảm nhẹ, song vẫn duy trì ở vùng cao. Ngân hàng Nhà nước đã linh hoạt điều chỉnh tỷ giá trung tâm, nâng lên mức kỷ lục 24.978 VND/USD vào ngày 30/5, tăng 636 đồng so với đầu năm.

Đáng chú ý, tỷ giá USD/VND vẫn ở ngưỡng cao ngay cả khi đồng USD có dấu hiệu suy yếu. Trong tháng, chỉ số DXY phục hồi nhờ các tiến triển trong đàm phán thương mại Mỹ - Anh - Trung, nhưng nhanh chóng bị áp lực giảm trở lại khi Moody’s hạ tín nhiệm Mỹ và bất ổn chính sách tiếp tục gia tăng.

FiinRatings nhận định rằng, trong thời gian tới, đồng USD được dự báo tiếp tục suy yếu sẽ làm giảm áp lực tỷ giá, nhờ vào đó Ngân hàng Nhà nước có thể tiếp tục nới rộng biên độ trần để thị trường tự điều chỉnh, thay vì phải can thiệp trực tiếp bằng dự trữ ngoại hối (hiện đang duy trì quanh mức 83 tỷ USD).

ĐÀ GIẢM LÃI SUẤT ĐANG CHỮNG LẠI TRƯỚC ÁP LỰC THUẾ QUAN

Tháng 5 tiếp tục ghi nhận xu hướng giảm của mặt bằng lãi suất huy động trên thị trường. Theo số liệu tổng hợp từ MBS, lãi suất bình quân kỳ hạn 12 tháng tại nhóm ngân hàng thương mại đã giảm 0,16 điểm phần trăm so với đầu năm, còn 4,89%. Trong khi đó, các “ông lớn” quốc doanh vẫn giữ mức ổn định 4,7%.

Một số ngân hàng như MB, VPBank, Eximbank và GPBank đã chủ động điều chỉnh giảm lãi suất từ 0,1 đến 0,25 điểm phần trăm ở nhiều kỳ hạn nhằm kích thích dòng tiền gửi. Ngược lại, BacABank là ngân hàng hiếm hoi đi ngược xu hướng khi tăng lãi suất huy động từ 1 đến 15 tháng thêm 0,2 điểm phần trăm.

Trên thị trường liên ngân hàng, lãi suất qua đêm phần lớn tháng dao động quanh mức 4%, trước khi giảm mạnh về 3,1% vào cuối tháng. Động thái bơm ròng trở lại của Ngân hàng Nhà nước sau giai đoạn hút ròng mạnh, với tổng giá trị hơn 21.400 tỷ đồng, đã giúp thanh khoản được cải thiện rõ rệt.

Tuy nhiên, MBS cho rằng xu hướng lãi suất giảm hiện tại khó kéo dài. Với mục tiêu tăng trưởng tín dụng năm nay kỳ vọng đạt hoặc vượt mức 16%, mặt bằng lãi suất đầu vào có thể sẽ tăng trở lại vào cuối năm, dao động trong khoảng 5,5% – 6% cho kỳ hạn 12 tháng.

Tính đến ngày 19/5, tín dụng toàn hệ thống đã tăng 5,59% so với cuối năm 2024 – tương đương mức tăng 18,67% so với cùng kỳ năm trước, phản ánh rõ nét xu hướng phục hồi của nhu cầu vốn trong nền kinh tế.

MBS dự báo tín dụng cả năm 2025 có thể tăng 17 – 18%, được dẫn dắt bởi sự hồi phục của ngành sản xuất, tiêu dùng nội địa và tốc độ giải ngân vốn đầu tư công được đẩy mạnh.

Trong khi đó, FiinRatings nhận định xu hướng giảm của lãi suất huy động đang có dấu hiệu chậm lại, khi một số ngân hàng bắt đầu điều chỉnh tăng lãi suất. Tín dụng trong 4 tháng đầu năm tăng 4,27% so với cuối năm nhờ vào môi trường lãi suất thấp đang tạo ưu đãi cho các doanh nghiệp vay vốn, khiến đây là kênh vốn hấp dẫn trong giai đoạn hiện tại.

Trên thị trường liên ngân hàng, sau khi lãi suất giảm mạnh xuống mức 2,54%, Ngân hàng Nhà nước đã chủ động thu hẹp quy mô bơm vốn trên kênh thị trường mở (OMO), dẫn đến việc lượng vốn đáo hạn vượt quá lượng bơm mới.

Tuy nhiên, Ngân hàng Nhà nước đã quay lại bơm ròng khoảng 100.200 tỷ đồng, giảm 54,5% so với tháng trước, sau khi lãi suất tăng trở lại, tổng dư nợ OMO từ đầu năm đến ngày 30/5 là 50.000 tỷ đồng.

Dẫn số liệu từ báo cáo FiinRatings, trong tháng 5, thanh khoản thị trường 2 nhìn chung dồi dào với lãi suất liên ngân hàng qua đêm dao động trong khoảng 3,78–3,92%/năm và kết thúc ở mức 3,10% cuối tháng.

Theo đánh giá từ FiinRatings, dư địa để tiếp tục hạ lãi suất huy động và cho vay đang dần thu hẹp trước rủi ro Mỹ áp thuế lên hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam (dự kiến trong khoảng 20-30%). Đồng thời, việc Fed tiếp tục lùi thời gian hạ lãi suất nhằm đối phó lạm phát cũng có thể góp phần duy trì áp lực tỷ giá thời gian tới.