Khi nói đến tương lai của hoạt động của Strategy Sports - nhà sản xuất mũ bảo hiểm lớn nhất thế giới, giám đốc Norman Cheng coi việc chuyển hướng ra khỏi Trung Quốc là một cách tự bảo vệ mình.

Để đạt được mục tiêu đó, ông Cheng dự định mở một nhà máy thông minh ở Việt Nam vào năm tới. Dự án này được cho là sẽ cần tới khoản đầu tư lên đến 30 triệu USD, về cơ bản là một bản sao của nhà máy tại tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc mà ông đã mở cửa vào năm ngoái.

Sự dịch chuyển sản xuất sang Việt Nam

Theo tờ South China Morning Post, quyết định của Strategy Sports đã được đưa ra trong một thời gian dài và không phải do lo ngại về năng lực sản xuất ở quê hương. Chính ông Norman Cheng đã cho biết họ có thừa khả năng để sản xuất thêm hàng triệu sản phẩm mỗi năm tại nhà máy tự động hóa ở Quảng Đông. Tuy nhiên, việc đầu tư xây dựng nhà máy khác ở nước ngoài là một nỗ lực có chủ ý và chiến thuật phòng ngừa rủi ro địa chính trị ngày càng căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc, đồng thời để giữ chân các khách hàng phương Tây của họ.

Theo kế hoạch nhà máy ở Việt Nam của Strategy Sports sẽ có mức độ tự động hóa cao, cho phép 400 công nhân sản xuất khoảng 8 triệu mũ bảo hiểm mỗi năm. Nó cũng sẽ sử dụng năng lượng xanh, với các tấm pin mặt trời và khả năng tái chế nước mưa.

“Việc xây dựng một nhà máy mới ở Việt Nam không chỉ bởi công ty đang xem xét năng lực sản xuất, mà từ quan điểm địa chính trị, Strategy Sports phải có một nhà máy ở Việt Nam. Chính các khách hàng Mỹ đã thúc giục chúng tôi đến Việt Nam, và bởi họ đã cam kết sẽ đặt hàng nên tất nhiên chúng tôi sẽ phải đến đó”, ông Norman Cheng giải thích thêm.

Hiện tại, Strategy Sports có hơn 4.200 nhân viên làm việc tại các chi nhánh trải khắp châu Á, châu Âu và Bắc Mỹ. Các số liệu hiện có gần đây nhất cho thấy công ty đã mang về doanh thu 210 triệu USD vào năm 2021. 40 dây chuyền trong nhà máy của công ty ở Quảng Đông sản xuất mũ bảo hiểm dành cho mọi mục đích sử dụng, bao gồm thể thao, an ninh và xây dựng.

Nhưng việc chỉ dựa vào các hoạt động ở Trung Quốc đến nay không còn được coi là lựa chọn an toàn nhất cho các nhà sản xuất, vì vị thế “công xưởng của thế giới” của quốc gia này đang dần bị lung lay. Bên cạnh các vấn đề căng thẳng địa chính trị, Trung Quốc phải đối mặt với cuộc khủng hoảng nhân khẩu học ngày càng tồi tệ khiến các công ty gặp khó khăn hơn trong việc thuê lao động có kỹ năng.

Ở một doanh nghiệp khác, ông Dan Digre, giám đốc điều hành nhà sản xuất loa Misco Speakers của Mỹ cho biết ông cũng đã điều chỉnh chuỗi cung ứng của mình để tránh các mức thuế trừng phạt mà Mỹ và Trung Quốc áp đặt lên nhau trong cuộc chiến thương mại bắt đầu vào năm 2018.

“Công ty đã chuyển sản xuất từ Mỹ sang Trung Quốc để tránh thuế nhập khẩu cao đối với một số linh kiện. Đồng thời, một số sản phẩm hoàn thiện được sản xuất tại Trung Quốc sẽ được chuyển sang dây chuyền sản xuất cộng một để tránh thuế nhập khẩu khi chúng được vận chuyển trở lại Mỹ,” ông Dan Digre tiết lộ.

Căng thẳng địa chính trị

Giữa xu hướng ngày càng tăng của các công ty di dời và đa dạng hóa hoạt động sản xuất để giảm bớt sự tiếp xúc với Trung Quốc, các nhà phân tích địa phương đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về tác động tiêu cực đối với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Nhiều người đã kêu gọi Bắc Kinh thực hiện các biện pháp để giữ chân công ty nước ngoài, đồng thời thúc giục các công ty Trung Quốc nâng cấp chuỗi công nghiệp của họ.

Các quan chức Trung Quốc đã thực hiện một nỗ lực toàn diện để thu hút các nhà đầu tư quốc tế. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn báo cáo sự sụt giảm dòng vốn FDI trong bốn tháng đầu năm nay.

Liu Kaiming, người đứng đầu Viện Quan sát Đương đại có trụ sở tại Thâm Quyến, cơ quan theo dõi điều kiện làm việc của các nhà sản xuất hợp đồng Trung Quốc lưu ý: “Một số lượng lớn các công ty Trung Quốc đã và đang tiếp tục đầu tư vào năng lực ở nước ngoài để tồn tại. Đây chắc chắn không phải là một xu hướng ngắn hạn. Thương mại tái xuất khẩu của Trung Quốc sang ASEAN trong hai năm qua là đáng kể, chủ yếu là xuất khẩu nguyên liệu thô, những thứ đang được sử dụng cho sản xuất ngày càng nhiều ở Việt Nam và các thị trường mới nổi khác.”

Ông Wang Gang, người đứng đầu một công ty sản xuất máy làm mát nhiệt điện ở tỉnh Hà Bắc phía bắc Trung Quốc, cũng đang phải đối mặt với một tình thế khó khăn tương tự phát sinh từ những thách thức địa chính trị. “Đó là vào năm 2017 và 2018 khi lần đầu tiên chúng tôi cảm nhận được sự phân biệt đối xử đối với các sản phẩm Trung Quốc, vì các khách hàng châu Âu không muốn dán nhãn “Made in China” trên các sản phẩm của họ”. Bộ làm mát nhiệt điện của công ty, được sử dụng rộng rãi trong các tủ viễn thông, sau đó đã bị nhiều thị trường phương Tây, đặc biệt là Mỹ, từ chối nhập khẩu do lo ngại về an ninh quốc gia.

“Một trong những khách hàng quan trọng nhất của chúng tôi tại thị trường Mỹ nói rằng họ không muốn bất cứ thứ gì sản xuất tại Trung Quốc. Đó là lý do tại sao họ yêu cầu chúng tôi chuyển nhà máy sang Việt Nam hoặc một quốc gia khác để giải quyết những lo ngại đó”, ông Gang chia sẻ. Tuy nhiên, ông Wang Gang không có kế hoạch chuyển đến Đông Nam Á, vì một động thái như vậy hoàn toàn là không thực tế đối với một doanh nghiệp cỡ nhỏ.

Raymond Yow, một thương nhân Mỹ chuyên nhập khẩu sản phẩm xây dựng và nội thất như đồ trang trí gia đình, tấm xi măng, tấm pin mặt trời và đèn LED cho các nhà bán lẻ Mỹ, đã tham dự Hội chợ Canton ở Quảng Châu vào tháng trước để nghiên cứu mẫu mã mới và gặp gỡ các nhà sản xuất. Tuy nhiên, ông Raymond Yow cũng dự định sẽ đến Việt Nam và Indonesia để khám phá những nguồn cung cung tiềm năng và giá rẻ hơn. Cụ thể, ông Yow đã nghĩ đến việc nhập khẩu gỗ từ Indonesia – nơi có nguồn gỗ dồi dào và giá thấp.

Mặc dù vậy, ông Raymond Yow vẫn cho rằng hoạt động sản xuất ở Trung Quốc vẫn có những lợi thế không thể so sánh được, bao gồm sự thuận tiện hơn của thương mại điện tử, hậu cần tương đối hiệu quả và chuỗi cung ứng và công nghiệp phức tạp. Nhưng vì những áp lực bên ngoài, ông Yow phải thúc đẩy quá trình đa dạng hóa, mặc dù cam kết đó có nghĩa là lượng công việc sẽ tăng lên gấp bội.

Nhưng đây rõ ràng là một thực tế mà nhiều nhà xuất khẩu của Trung Quốc đang phải đối mặt, khi các công ty Mỹ ủng hộ nguồn cung từ các nước châu Á khác, xảy ra trong bối cảnh triển vọng kinh tế toàn cầu yếu kém và căng thẳng gia tăng giữa Trung Quốc và phương Tây tiếp tục leo thang.

Hiệu quả trong sản xuất và hậu cần, những thứ mà Trung Quốc đã tận dụng để củng cố vị thế thống trị chuỗi cung ứng của mình trong quá khứ, đang ngày càng bị lu mờ bởi nhu cầu cấp thiết hơn trong việc đề phòng sự gián đoạn đột ngột xuất phát từ các xung đột địa chính trị.

“Khi đa dạng hóa chuỗi cung ứng của họ, các thương hiệu toàn cầu ưu tiên phân bổ đơn đặt hàng. Và với nhu cầu toàn cầu hiện đang chậm lại, trước tiên chúng tôi sẽ duy trì hoạt động ở Việt Nam, sau đó tiếp tục tăng sản xuất ở Ấn Độ, trong khi việc sản xuất ở các nhà máy Trung Quốc sẽ là sự cân nhắc cuối cùng, tất nhiên là vì căng thẳng Mỹ-Trung”, một vị giám đốc giấu tên từ Đài Loan cho biết.