Xuất khẩu gạo sang một số thị trường khu vực Âu Mỹ ghi nhận tăng đột biến

Theo đánh giá của Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương), nhìn chung, xuất khẩu gạo sang khu vực châu Âu - châu Mỹ chỉ chiếm 1 tỷ trọng nhỏ trong tổng kim ngạch. Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, tổng kim ngạch xuất khẩu gạo Việt Nam sang khu vực Âu Mỹ trong năm 2023 đạt 283 triệu USD, tăng 15,7% so với năm trước.

3 tháng đầu năm 2024, tại khu vực châu Á - châu Mỹ có sự tăng đột biến; đạt 181,2 nghìn tấn; trị giá 135,9 triệu USD; tăng 218,3% so với cùng kỳ. Có được sự tăng đột biến này là do quý I/2024, xuất khẩu gạo sang thị trường Cuba đạt 82,9 triệu USD, tăng 492,1%; chiếm tỷ trọng 61,0% tổng xuất khẩu sang khu vực châu Âu - châu Mỹ; trước đó quý I/2023 xuất khẩu sang Cuba chỉ đạt 14 triệu USD.

Kim ngạch xuất khẩu gạo sang khu vực châu Âu trong quý I/2024 đạt 45,9 nghìn tấn với giá trị đạt 41,4 triệu USD, tăng 117,9% so với cùng kỳ năm trước, trong đó ghi nhận lượng gạo xuất khẩu sang Pháp tăng đột biến, đạt 18,2 nghìn tấn với giá trị đạt 19,1 triệu USD, tăng 180 lần so với cùng kỳ năm 2023.

Các thị trường nhập khẩu gạo chính tại khu vực châu Âu gồm: Pháp (19,1 triệu USD, tỷ trọng 46,1%); Đức (4 triệu USD, tỷ trọng 9,7%); Hà Lan (3,2 triệu USD, tỷ trọng 7,7%); Ba Lan (2,2 triệu USD, tỷ trọng 5,3%); Anh (2,2 triệu USD, tỷ tọng 5,3%); Nga (1,9 triệu USD, tỷ trọng 4,6%); Séc (1,6 triệu USD, tỷ trọng 3,9%)

Kim ngạch xuất khẩu gạo sang khu vực châu Mỹ đạt 135,3 nghìn tấn với giá trị là 94,5 triệu USD, tăng 298,7% so với cùng kỳ năm trước. Các thị trường nhập khẩu gạo chính tại khu vực châu Mỹ gồm: Cuba (82,9 triệu USD, tỷ trọng 87,7%); Hoa Kỳ (7,3 triệu USD, tỷ trọng 7,7%); Canada (2,9 triệu USD; tỷ trọng 3,1%); Brazil (0,9 triệu USD, tỷ trọng 0,1%)

Về chủng loại, quý I/2024, tại khu vực châu Âu, xuất khẩu gạo thơm đạt 29 triệu USD, chiếm tỷ trọng 70,6%; gạo trắng đạt 6,8 triệu USD, chiếm tỷ trọng 16,4%; gạo giống Nhật đạt 4,7 triệu USD, chiếm tỷ trọng 11,4%. Tại khu vực châu Mỹ, xuất khẩu gạo trắng đạt 85,4 triệu USD, chiếm tỷ trọng 90% chủ yếu là xuất khẩu sang Cuba; gạo thơm đạt 6,2 triệu USD, chiếm tỷ trọng 6,7%; gạo giống Nhật đạt 2,4 triệu USD, chiếm tỷ trọng 3%.

Tăng cường xuất khẩu gạo ở phân khúc cao cấp tại khu vực Âu Mỹ

Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ nhận định, khu vực Âu Mỹ mặc dù không phải là thị trường xuất khẩu gạo trọng điểm, tuy nhiên khu vực này hứa hẹn sẽ có nhiều tiềm năng trong tương lai bởi nhu cầu của thị trường này ổn định, trong khi đó thị phần của Việt Nam mới chỉ chiếm một phần nhỏ và còn nhiều dư địa để tăng trưởng.

Bên cạnh đó, khu vực Âu Mỹ cũng là khu vực mà Việt Nam có thể tận dụng nhiều ưu đãi từ các Hiệp định thương mại tự do (FTA) đã ký như EVFTA, UKVFTA và CPTPP. Trong khi đó, một số đối thủ chính của Việt Nam như Ấn Độ, Thái Lan không được hưởng các ưu đãi về thuế này.

Tuy nhiên, đại diện Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ cũng cho rằng, Việt Nam cũng gặp nhiều khó khăn, thách thức trong xuất khẩu gạo, bởi những thị trường này được đánh giá là rất khắt khe, khó tính với các sản phẩm nông sản, thực phẩm… đặc biệt là các thị trường như EU, Hoa Kỳ,… có rất nhiều quy định và tiêu chuẩn về vệ sinh an toàn thực phẩm, dư lượng thuốc trừ sâu, phân bón hay kể cả các tiêu chuẩn lao động, xã hội,…

Đáng chú ý, phải luôn kiểm soát nghiêm ngặt dư lượng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón hoá học. Khi thu hoạch, không được dùng các chất tạo màu, tạo mùi, tẩy trắng,…

Bên cạnh đó, những tiêu chuẩn này thường xuyên được cập nhật theo hướng ngày càng nâng cao và khắt khe hơn, đòi hỏi các doanh nghiệp xuất khẩu phải theo dõi chặt chẽ, nắm bắt thông tin, chính sách, quy định của thị trường.

“Đây được coi là rào cản lớn đối với xuất khẩu gạo của Việt Nam và doanh nghiệp Việt Nam sẽ tốn thêm nhiều chi phí cho việc tuân thủ, đáp ứng các tiêu chuẩn.” - Đại diện Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ nhấn mạnh và cho biết thêm, gạo Việt Nam sẽ khó cạnh tranh về giá, chất lượng, mẫu mã với các đối thủ chính ở phân khúc phổ thông, trước những quốc gia đã có mặt tại thị trường này rất lâu và chiếm phần lớn thị phần như Thái Lan và Ấn Độ, tuy nhiên Việt Nam sẽ có cơ hội lớn ở phân khúc cao cấp tại thị trường châu Âu, châu Mỹ.

Vì vậy, để tiếp tục khai thác có hiệu quả và mở rộng thị trường, hoạt động xuất khẩu gạo sang khu vực Âu Mỹ cần tiếp tục phát triển theo hướng (i) Trở thành nhà cung cấp phân khúc gạo cao cấp khi thâm nhập vào thị trường châu Âu, châu Mỹ; (ii) Chiến lược phát triển ngành lúa gạo phải hướng tới mục tiêu gia tăng giá trị, phát triển bền vững, nâng cao thu nhập của người trồng lúa, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính, góp phần thực hiện cam kết của Việt Nam với quốc tế; và (iii) Xây dựng vùng nguyên liệu tập trung cũng như nguồn hàng bền vững cho thị trường.

Bên cạnh đó, tập trung xuất khẩu sang khu vực Âu Mỹ các loại gạo thơm, giá trị cao, là đặc sản, đặc trưng và có thương hiệu của Việt Nam và phát triển các sản phẩm chế biến từ gạo như phở, bún, bánh đa,… để mang lại hiệu quả tốt hơn.

Hiện nay, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã có khả năng xuất khẩu qua các kênh thương mại điện tử và điều này sẽ giúp cho gạo Việt Nam phát triển một cách năng động hơn tại nhiều thị trường trong khu vực châu Âu, châu Mỹ.

Để hỗ trợ cho các doanh nghiệp Việt Nam, Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ đã, đang và sẽ tiếp tiếp tục chỉ đạo hệ thống Thương vụ trong khu vực thường xuyên theo dõi, nắm bắt thông tin về tình hình thị trường, động thái cơ chế chính sách xuất nhập khẩu gạo, các quy định, tiêu chuẩn của nước sở tại. Các thông tin về gạo tại các địa bàn sẽ được hệ thống Thương vụ định kỳ báo cáo về Bộ cũng như báo cáo về Cục Xuất nhập khẩu để tổng hợp, phổ biến đến các doanh nghiệp và tại các Hội nghị giao ban xúc tiến thương mại của Bộ Công Thương.

Các hoạt động quảng bá, giới thiệu về năng lực của doanh nghiệp cũng như chất lượng gạo Việt Nam cũng sẽ được các Thương vụ tiếp tục thực hiện thông qua tổ chức các sự kiện về xúc tiến thương mại, tham gia Hội thảo cũng như cập nhật thông tin trên các trang web của Thương vụ, cũng như hỗ trợ kết nối giao thương trên địa bàn của Thương vụ…

Bên cạnh đó, Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ sẽ tích cực đẩy mạnh các hoạt động và thúc đẩy các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu trực tiếp qua các kênh phân phối lớn của nước ngoài. Trong thời gian qua, Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ đã chọn Pháp là quốc gia thí điểm và chỉ đạo Thương vụ Việt Nam tại Pháp phối hợp, triển khai trong các khâu xác định mặt hàng mục tiêu, chọn lọc doanh nghiệp cũng như phương thức để đưa hàng Việt Nam thâm nhập nhập vào hệ thống phân phối, qua đó đã hỗ trợ thành công một số doanh nghiệp xuất khẩu vào chuỗi bán lẻ lớn nhất tại châu Âu.

Ngoài ra, từ ngày 6-8/6 tới đây, Bộ Công Thương tổ chức chuỗi sự kiện “Kết nối chuỗi cung ứng hàng hoá quốc tế” - Viet Nam International Sourcing 2024 tại TP. Hồ Chí Minh và mặt hàng gạo cũng sẽ là mặt hàng được nhiều đối tác thu mua quan tâm. Đại diện Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ bày tỏ mong muốn các doanh nghiệp, địa phương sẽ tham gia vào sự kiện này.

Chuỗi sự kiện “Kết nối chuỗi cung ứng hàng hóa quốc tế 2024” (Viet Nam International Sourcing 2024) được tổ chức nhằm thúc đẩy kết nối giữa các kênh phân phối, nhà nhập khẩu nước ngoài và các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu trong nước.

Chuỗi sự kiện là hoạt động nhằm tích cực triển khai Đề án “Thúc đẩy doanh nghiệp Việt Nam tham gia trực tiếp các mạng phân phối nước ngoài đến năm 2030” đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1415/QĐ-TTg ngày 14 tháng 11 năm 2022. Bộ Công Thương giao Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ và UBND Thành phố Hồ Chí Minh giao Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư (ITPC) làm đầu mối phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức Chuỗi sự kiện.

Chuỗi sự kiện bao gồm Diễn đàn xuất khẩu “Kết nối chuỗi cung ứng hàng hóa quốc tế”, các hội thảo, hoạt động kết nối giao thương và Triển lãm Kết nối chuỗi cung ứng hàng hóa quốc tế 2024 - Viet Nam International Sourcing Expo 2024. Triển lãm với quy mô gấp đôi sự kiện năm 2023 với 10.000 m2 dành cho 500 doanh nghiệp, đại diện cho các lĩnh vực khác nhau trong chuỗi cung ứng quốc tế, sẽ được triển khai cùng thời gian tại SECC, do công ty triển lãm chuyên nghiệp ADPEX tổ chức, dưới sự chỉ đạo của Vụ Thị trường Châu Âu - Châu Mỹ, Bộ Công Thương.