Khi Icon of the Seas của Royal Caribbean bắt đầu chuyến hành trình chính thức đầu tiên vào ngày 27 tháng 1, hành trình này chắc chắn sẽ tạo nên những làn sóng tranh cãi nảy lửa.

Là tàu du lịch lớn nhất thế giới, Icon of the Seas dài hơn 1.000 feet (360 mét) và nặng khoảng 250.000 tấn. Siêu du thuyền này tự hào có 20 sòng bài khác nhau, 40 nhà hàng, quán bar và sảnh chờ, 7 bể bơi, 6 đường trượt nước và một thác nước cao 55 foot (gần 17 mét).

KỶ NGUYÊN MỚI

Royal Caribbean – nhà sản xuất của du thuyền này cho biết Icon of the Seas sẽ mở ra “kỷ nguyên mới của những kỳ nghỉ”. Điều này không sai. Nhưng Icon of the Seas cũng thể hiện một khía cạnh tiêu cực của du lịch trên biển trong thời đại hiện nay: Phát thải khí nhà kính.

Vào năm 2022, Bryan Comer, giám đốc Chương trình Hàng hải tại Hội đồng Quốc tế về Giao thông Sạch đã kiểm tra lượng khí thải carbon của việc đi du lịch trên biển so với việc lưu trú tại khách sạn và di chuyển bằng đường hàng không.

Phân tích của ông cho thấy một người đi du lịch Mỹ 1.200 dặm (2.000 km) trên tuyến hành trình hiệu quả nhất sẽ thải ra khoảng 1.100 pound (500 kg) CO2, so với 518 pound (235 kg) cho một chuyến bay khứ hồi và nghỉ tại khách sạn 4 sao.

Nói cách khác, “đi du lịch trên biển tạo ra tổng lượng khí thải nhà kính gấp đôi so với đi máy bay”, Comer khẳng định. Chưa kể, “mọi người thường phải đáp chuyến bay đến nơi có thể lên du thuyền du lịch trên biển”, Stella Bartolini Cavicchi, cố vấn chính sách hàng hải tại OceanMind, một tổ chức phi lợi nhuận sử dụng vệ tinh và các công nghệ khác để hiểu tác động của con người trên biển cho biết. Bà nói, bay đến một cảng du lịch có nghĩa là bạn “kết thúc một kỳ nghỉ sử dụng nhiều carbon”.

Người phát ngôn của Royal Caribbean cho biết Icon of the Seas được thiết kế để hoạt động hiệu quả hơn 24% so với tiêu chuẩn quốc tế dành cho tàu mới, theo quy định của Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) phải tiết kiệm năng lượng hơn 30% so với tiêu chuẩn được đóng vào năm 2014. Công ty sẽ cũng theo dõi Icon of the Seas “trong vòng 6 đến 12 tháng tới để đảm bảo rằng chúng tôi đạt được những gì chúng tôi đã thiết kế cho con tàu”, người phát ngôn cho biết.

Vào năm 2022, năm gần đây nhất có dữ liệu, lượng phát thải trực tiếp (hoặc Phạm vi 1) của Royal Caribbean đạt tương đương tổng cộng 5,5 triệu tấn CO2, tăng từ 5,3 triệu tấn vào năm 2019. Chỉ vài năm trước, tương lai của ngành du lịch biển dường như đang ở trong tình trạng khó khăn.

Khi các hạn chế đi lại do Covid-19 khiến các tàu phải dừng hoạt động trong nhiều tháng liên tục, ngành này lo ngại rằng sự quan tâm của hành khách sẽ chậm quay trở lại. Nhưng ngay sau khi các hạn chế được dỡ bỏ, “mọi người đã không hề suy nghĩ kỹ”, Bartolini Cavicchi nói. “Chuyến du lịch vòng quanh Châu Đại Dương đã bán hết vé trong vòng một ngày vào tháng 1/2021. Mọi người đang háo hức muốn quay trở lại đó”.

Hiệp hội Quốc tế Cruise Lines (CLIA) cho biết số lượng thành viên của hiệp hội chiếm khoảng 95% số chuyến đi bằng du thuyền toàn cầu, dự đoán lượng hành khách sẽ đạt 36 triệu trong năm nay, tăng từ gần 32 triệu vào năm 2023 và 30 triệu vào năm 2019. Liên minh Climate TRACE (trong đó OceanMind là thành viên) đã công bố một phân tích cho thấy lượng khí thải từ tàu du lịch đã cao hơn 6% so với trước đại dịch.

Tác động đến khí hậu của tàu du lịch biển không chỉ giới hạn ở lượng khí thải giữ nhiệt trong khí quyển. Những chiếc ống khói khổng lồ còn phun ra một chất được gọi là carbon đen, có tác dụng hấp thụ ánh sáng mặt trời và giữ nhiệt trên mặt đất.

Ở Bắc Cực, nơi có số lượng chuyến du lịch ngày càng tăng, carbon đen có thể đọng lại trên băng tuyết, đẩy nhanh tốc độ tan chảy của sông băng. Bartolini Cavicchi nói rằng mặc dù các tàu du lịch chiếm khoảng 1% đội tàu toàn cầu nhưng chúng lại chịu trách nhiệm tạo ra 6% lượng khí thải carbon đen.

Không giống như các chuyến bay, nơi tác động của khí hậu đã thúc đẩy flygskam (sự xấu hổ của việc đi máy bay – phong trào được thúc đẩy bởi những người đấu tranh cho flygskam kêu gọi ngưng di chuyển bằng máy bay để giảm phát thải carbon), các tàu du lịch không phải lúc nào cũng nhận được sự giám sát về môi trường như nhau.

Đi du lịch trên biển tạo ra tổng lượng khí thải nhà kính gấp đôi so với đi máy bay.

Điều đó một phần là do phương thức vận chuyển bằng đường biển thường được coi là tiết kiệm năng lượng hơn so với vận chuyển bằng đường hàng không, điều này đúng đối với tàu chở hàng nhờ diện tích sinh hoạt tương đối nhỏ và sử dụng không gian hiệu quả.

Ngược lại, các tàu du lịch lại ngốn nhiều năng lượng: Những du khách trả tiền cho chuyến đi mong đợi nhiều diện tích hơn và các chuyến du ngoạn hiện đại cung cấp nhiều tiện nghi.

Comer nói: “có vô số tiện ích trên du thuyền như hệ thống sưởi và điều hòa không khí, rồi cả sòng bạc. Phải có rất nhiều thiết bị hoạt động liên tục mới có thể giúp mọi người được giải trí và thoải mái”.

Đồng thời, các công ty du lịch nhanh chóng nêu ra các mục tiêu bền vững. Royal Caribbean Cruises, MSC Cruises và Na Uy Cruise Line Holdings đều cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, trong khi Carnival Corp. có kế hoạch đạt được mức trung hòa carbon vào năm 2050.

GIẢI PHÁP

Để đáp ứng những mục tiêu đó, các nhà khai thác du lịch đang ngày càng thay thế nhiên liệu gốc dầu bằng các nhiên liệu thay thế ít thải carbon hơn, phổ biến nhất là khí tự nhiên hóa lỏng (LNG). CLIA cho biết, trong số 44 tàu mới được đặt hàng đến năm 2028, hơn một nửa sẽ chạy bằng khí đốt tự nhiên. Trong khi đó, Icon of the Seas chạy bằng bình nhiên liệu LNG nặng 300 tấn.

Các tàu chạy bằng LNG thải ra lượng CO2 ít hơn 25% so với các tàu chạy bằng nhiên liệu hàng hải thông thường, nhưng một cuộc điều tra năm 2023 của các nhà hoạt động môi trường đã phát hiện ra rằng các tàu du lịch chạy bằng LNG thường rò rỉ một phần khí này trực tiếp vào khí quyển dưới dạng khí mê-tan, một loại khí nhà kính có trong khí quyển ngắn hạn mạnh hơn 80 lần so với carbon dioxide.

Đối với ba trong số bốn loại động cơ, cuộc điều tra xác định rằng LNG gây ảnh hưởng xấu đến khí hậu trong thời gian ngắn so với nhiên liệu thông thường.

Comer cho biết các nhà khai thác tàu du lịch có thể chuyển sang sử dụng nhiên liệu bền vững hơn. Việc thay thế LNG bằng metanol - một giải pháp thay thế có thể tạo ra ít hoặc không phát thải trong vòng đời - sẽ làm giảm sản lượng khí mê-tan.

Người phát ngôn của Royal Caribbean nói rằng khi Icon of the Seas được thiết kế cách đây 8 năm, LNG là “nhiên liệu thế hệ mới tiếp theo cho bất kỳ con tàu nào” và động cơ của tàu là lựa chọn hiệu quả nhất.

Con tàu tiếp theo của công ty - Utopia of the Seas, dự kiến hoàn thành vào mùa xuân này - sẽ có một động cơ khác được thiết kế để giảm nguy cơ rò rỉ khí mê-tan. Celebrity Xcel, một phần của công ty con Celebrity của Royal Caribbeans và dự kiến bắt đầu hoạt động vào năm 2025, đang được thiết kế với động cơ có thể chạy bằng ba loại nhiên liệu, bao gồm cả metanol.

Ngành công nghiệp hàng hải nói chung đang chịu áp lực cắt giảm khí thải. Năm ngoái, IMO đã bắt đầu yêu cầu các công ty có tàu có kích thước nhất định tính toán Chỉ số tàu hiệu quả năng lượng (EEXI) và bắt đầu thu thập dữ liệu liên quan đến Chỉ số cường độ carbon hoạt động (CII), yếu tố ảnh hưởng đến lượng khí thải của tàu, lượng hàng hóa được vận chuyển và quãng đường di chuyển.

Bắt đầu từ năm nay, các tàu sẽ nhận được xếp hạng bền vững từ A đến E dựa trên dữ liệu của họ; những người bị xếp hạng D trong ba năm liên tiếp hoặc điểm E trong một năm sẽ phải nộp kế hoạch cải tiến, mặc dù chưa rõ liệu có bất kỳ hình phạt nào đối với những đơn vị đạt thành tích kém hay không.

Nhưng ngành du lịch đang thúc đẩy một thước đo không tính đến khoảng cách di chuyển, vì thời gian cập cảng của tàu du lịch có nghĩa là chúng có khả năng nhận được xếp hạng CII kém hơn.

Cơ sở hạ tầng giống như khách sạn của tàu vẫn cần sử dụng năng lượng đáng kể ngay cả khi có ít người trên tàu hơn và không có hải lý đi qua. Người phát ngôn của Royal Caribbean cho biết: “Số liệu này không được thiết lập cho những con tàu không di chuyển liên tục”.

Nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng sự không nhất quán này thậm chí có thể khuyến khích các tàu du lịch áp dụng hành trình với nhiều thời gian di chuyển hơn, điều này sẽ làm tăng lượng khí thải tổng thể của chúng. Các tác giả đề xuất thay thế khoảng cách di chuyển bằng phần trăm thời gian trên biển.